Bielawskie błota, tymczasowy
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->Bielawskie Błota, zwane też Bielawą, są pozostałością jednego z największych w Polsce torfowisk bałtyckich – obsza-rem pod względem krajobrazowym i przyrodniczym unikalnym zarówno w kraju, jak i w Europie. Nazwa obszaru pochodzi odłanów biało owocujących wełnianek: wąskolistnej i pochwowatej, które dawniej porastały całą powierzchnię torfowiska.Nadmorski ParkKrajobrazowyDzięki specyficznym warunkom siedliskowym i klimatycznymBielawskie Błota są miejscem występowania wielu rzadkichi chronionych roślin, grzybów i zwierząt. Część z nich znajduje sięna liście gatunków zagrożonych w skali regionalnej, częśćfiguruje w Polskiej Czerwonej Księdze jako gatunki zagrożonei wymierające w Polsce, a część wymieniono na listachgatunków zagrożonych w Europie i wymagających ochronyw krajach Wspólnoty Europejskiej. Bielawskie Błota są jednymz dwóch potwierdzonych w kraju miejsc gniazdowania łęczaka.Jednak największą wartością Bielawskich Błot jest unikalny, otwar-ty i rozległy krajobraz torfowiska bałtyckiego. Osuszanie złóż tor-fu, związane z działalnością wydobywczą, jaką tu prowadzonow przeszłości, sprawiło, że ów cenny krajobraz zaczął zanikać. Prze-suszone torfowisko zarasta drzewami, a rzadkie gatunki specyficznedla torfowisk wysokich wypierane są przez gatunki pospolite.Z tego powodu Nadmorski Park Krajobrazowy podjął się wykonywa-nia zabiegów ochronnych, których celem jest przywrócenie zdolno-ści torfowiska do samoczynnej odbudowy.Zdj. Owocujące łany wełnianki wąskolistnej(Eriophorum angustifolium)– południowo-wschodnia część kopuły.2ŁĘCZAK(Tringa glareola)Łęczak jest niepozornym ptakiem brodzącym, nie-wiele większym od szpaka. Wprawdzie występu-je powszechnie w północnej Eurazji, ale poza niągniazduje na izolowanych stanowiskach. W Euro-pie Środkowej preferuje odsłonięte powierzchnietorfowisk wysokich z niewielkimi oczkami wodny-mi. Jest bardzo konserwatywny w wyborze miejsclęgowych – przez wiele lat powraca w to samomiejsce.W dziewiętnastowiecznej Polsce łęczak byłdośćpowszechniespotykany.Począwszyod XX wieku, wraz z zanikiem torfowisk, za-czął znikać ze swoich stałych miejsc lęgowych,a tym samym z naszego krajobrazu. Obecnie jestwprawdzie jednym z najliczniej reprezentowa-nych podczas migracji gatunków brodźców, alegniazduje w zaledwie dwóch współcześnie po-twierdzonych w Polsce miejscach, z których jed-no znajduje się w najbardziej podmokłej częściBielawskich Błot. Jednak i tutaj jego liczebnośćspada – w latach 80. było tu 8-10 par łęczaków,a obecnie nie ma żadnych pewnych lęgów, cho-ciaż obserwuje się pojedyncze samce śpiewającepodczas godów.Łęczak jest gatunkiem objętym ochroną ści-słą i wymagającym ochrony czynnej, a zgodniez Dyrektywą Ptasią jego siedlisko wymagautworzenia obszaru Natura 2000.fot. Mateusz MatysiakZdj. Kępy wełnianki pochwowatej(Eriophorum vaginatum)– środkowo-wschodnia część kopuły.3Co to jest torfowisko bałtyckie?Torfowiska bałtyckie to szczególny typ torfowisk wysokich,który powstaje w wyniku oddziaływania specyficznego klimatu, jakiwystępuje w sąsiedztwie Bałtyku. Nazywa się je również torfowiskamikopułowymi, ponieważ tworzą w krajobrazie widoczne wyniesienie.Wyższa wilgotność powietrza, większa ilość opadów atmosfe-rycznych i niższe temperatury powodują, że wzrost roślin torfo-twórczych jest tu większy, a aktywność organizmów glebowychmniejsza niż na torfowiskach wysokich w głębi lądu. Dzięki temuzłoże torfu narasta tu szybciej i wypiętrza się w formie kopuły, któ-ra na Bielawie – z powodu rozległej powierzchni torfowiska orazna skutek mineralizacji i kurczenia się złoża torfu – jest obecnie małowidoczna.Drugą cechą tych torfowisk, która jest związana z klimatemi wyróżnia torfowiska bałtyckie, jest równoczesne występowanieroślin kontynentalnych, charakterystycznych dla klimatu lądowe-go (np. bagna zwyczajnego) i subatlantyckich, czyli typowych dlaklimatu nadbałtyckiego (np. wrzośca bagiennego).W Polsce ten typ torfowisk można spotkać prawie wyłączniew Polsce Północnej, choć nieliczne, pojedyncze ich stanowiskaznajdują się również na terenach górskich, w niewielkich kotlinkach,w których powstaje klimat zbliżony do nadmorskiego.Zdj. Kwiaty bagna zwyczajnego(Ledum palustre)– powszechnego na Bielawie gatunku kontynentalnego.4Co to jest torfowisko bałtyckie?TORFOWISKA WYSOKIE A TOR-FOWISKA NISKIETorfowisko wysokie różni się odniskiego tym, że zasilane jest wy-łącznie przez jałowe wody opa-dowe (torfowisko niskie zasilajągłównie żyzne wody powierzchnio-we). Torfowiska wysokie powstająw izolowanych zagłębieniach tere-nu, a torfowiska niskie – główniew dolinach wód płynących.To powoduje, że środowisko torfo-wisk wysokich jest kwaśne i ubogiew składniki pokarmowe, roślinnośćrośnie tu wolniej i wolniej odkładasię złoże torfu, a sam torf wysokima nieco inne właściwości fizyko-chemiczne niż torf niski (m.in. niema nieprzyjemnego, siarkowegozapachu).Żyjące w tak niekorzystnych warunkach życiowych nieliczne mikro-organizmy glebowe nie nadążają z rozkładem obumierających roślin.Dzięki temu nierozłożona materia organiczna stopniowo odkłada sięw postaci złoża włóknistego torfu.Tempo przyrostu złoża jest bardzo powolne – obecnie wynosi onookoło 1 milimetra rocznie.1cm = 10 lat5cm = 50 lat10cm = 100 lat15cm = 150 lat20cm = 200 lat25cm = 250 latDo powstania torfowiska bałtyckiego niezbędne są dwa głównewarunki:- środowisko ubogie w składniki pokarmowe i zasilane wyłączniewodą opadową,- stałe zabagnienie (ograniczony dopływ tlenu) w szczelnym, bezod-pływowym zagłębieniu terenu.Zdj. Odtwarzająca się roślinność torfowiskowa w nieczynnym odcinku Rowu Centralnego.Zdj. małe: Wiek torfu w przeliczeniu na współczesne tempo przyrostu.5 [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl lemansa.htw.pl
//-->Bielawskie Błota, zwane też Bielawą, są pozostałością jednego z największych w Polsce torfowisk bałtyckich – obsza-rem pod względem krajobrazowym i przyrodniczym unikalnym zarówno w kraju, jak i w Europie. Nazwa obszaru pochodzi odłanów biało owocujących wełnianek: wąskolistnej i pochwowatej, które dawniej porastały całą powierzchnię torfowiska.Nadmorski ParkKrajobrazowyDzięki specyficznym warunkom siedliskowym i klimatycznymBielawskie Błota są miejscem występowania wielu rzadkichi chronionych roślin, grzybów i zwierząt. Część z nich znajduje sięna liście gatunków zagrożonych w skali regionalnej, częśćfiguruje w Polskiej Czerwonej Księdze jako gatunki zagrożonei wymierające w Polsce, a część wymieniono na listachgatunków zagrożonych w Europie i wymagających ochronyw krajach Wspólnoty Europejskiej. Bielawskie Błota są jednymz dwóch potwierdzonych w kraju miejsc gniazdowania łęczaka.Jednak największą wartością Bielawskich Błot jest unikalny, otwar-ty i rozległy krajobraz torfowiska bałtyckiego. Osuszanie złóż tor-fu, związane z działalnością wydobywczą, jaką tu prowadzonow przeszłości, sprawiło, że ów cenny krajobraz zaczął zanikać. Prze-suszone torfowisko zarasta drzewami, a rzadkie gatunki specyficznedla torfowisk wysokich wypierane są przez gatunki pospolite.Z tego powodu Nadmorski Park Krajobrazowy podjął się wykonywa-nia zabiegów ochronnych, których celem jest przywrócenie zdolno-ści torfowiska do samoczynnej odbudowy.Zdj. Owocujące łany wełnianki wąskolistnej(Eriophorum angustifolium)– południowo-wschodnia część kopuły.2ŁĘCZAK(Tringa glareola)Łęczak jest niepozornym ptakiem brodzącym, nie-wiele większym od szpaka. Wprawdzie występu-je powszechnie w północnej Eurazji, ale poza niągniazduje na izolowanych stanowiskach. W Euro-pie Środkowej preferuje odsłonięte powierzchnietorfowisk wysokich z niewielkimi oczkami wodny-mi. Jest bardzo konserwatywny w wyborze miejsclęgowych – przez wiele lat powraca w to samomiejsce.W dziewiętnastowiecznej Polsce łęczak byłdośćpowszechniespotykany.Począwszyod XX wieku, wraz z zanikiem torfowisk, za-czął znikać ze swoich stałych miejsc lęgowych,a tym samym z naszego krajobrazu. Obecnie jestwprawdzie jednym z najliczniej reprezentowa-nych podczas migracji gatunków brodźców, alegniazduje w zaledwie dwóch współcześnie po-twierdzonych w Polsce miejscach, z których jed-no znajduje się w najbardziej podmokłej częściBielawskich Błot. Jednak i tutaj jego liczebnośćspada – w latach 80. było tu 8-10 par łęczaków,a obecnie nie ma żadnych pewnych lęgów, cho-ciaż obserwuje się pojedyncze samce śpiewającepodczas godów.Łęczak jest gatunkiem objętym ochroną ści-słą i wymagającym ochrony czynnej, a zgodniez Dyrektywą Ptasią jego siedlisko wymagautworzenia obszaru Natura 2000.fot. Mateusz MatysiakZdj. Kępy wełnianki pochwowatej(Eriophorum vaginatum)– środkowo-wschodnia część kopuły.3Co to jest torfowisko bałtyckie?Torfowiska bałtyckie to szczególny typ torfowisk wysokich,który powstaje w wyniku oddziaływania specyficznego klimatu, jakiwystępuje w sąsiedztwie Bałtyku. Nazywa się je również torfowiskamikopułowymi, ponieważ tworzą w krajobrazie widoczne wyniesienie.Wyższa wilgotność powietrza, większa ilość opadów atmosfe-rycznych i niższe temperatury powodują, że wzrost roślin torfo-twórczych jest tu większy, a aktywność organizmów glebowychmniejsza niż na torfowiskach wysokich w głębi lądu. Dzięki temuzłoże torfu narasta tu szybciej i wypiętrza się w formie kopuły, któ-ra na Bielawie – z powodu rozległej powierzchni torfowiska orazna skutek mineralizacji i kurczenia się złoża torfu – jest obecnie małowidoczna.Drugą cechą tych torfowisk, która jest związana z klimatemi wyróżnia torfowiska bałtyckie, jest równoczesne występowanieroślin kontynentalnych, charakterystycznych dla klimatu lądowe-go (np. bagna zwyczajnego) i subatlantyckich, czyli typowych dlaklimatu nadbałtyckiego (np. wrzośca bagiennego).W Polsce ten typ torfowisk można spotkać prawie wyłączniew Polsce Północnej, choć nieliczne, pojedyncze ich stanowiskaznajdują się również na terenach górskich, w niewielkich kotlinkach,w których powstaje klimat zbliżony do nadmorskiego.Zdj. Kwiaty bagna zwyczajnego(Ledum palustre)– powszechnego na Bielawie gatunku kontynentalnego.4Co to jest torfowisko bałtyckie?TORFOWISKA WYSOKIE A TOR-FOWISKA NISKIETorfowisko wysokie różni się odniskiego tym, że zasilane jest wy-łącznie przez jałowe wody opa-dowe (torfowisko niskie zasilajągłównie żyzne wody powierzchnio-we). Torfowiska wysokie powstająw izolowanych zagłębieniach tere-nu, a torfowiska niskie – główniew dolinach wód płynących.To powoduje, że środowisko torfo-wisk wysokich jest kwaśne i ubogiew składniki pokarmowe, roślinnośćrośnie tu wolniej i wolniej odkładasię złoże torfu, a sam torf wysokima nieco inne właściwości fizyko-chemiczne niż torf niski (m.in. niema nieprzyjemnego, siarkowegozapachu).Żyjące w tak niekorzystnych warunkach życiowych nieliczne mikro-organizmy glebowe nie nadążają z rozkładem obumierających roślin.Dzięki temu nierozłożona materia organiczna stopniowo odkłada sięw postaci złoża włóknistego torfu.Tempo przyrostu złoża jest bardzo powolne – obecnie wynosi onookoło 1 milimetra rocznie.1cm = 10 lat5cm = 50 lat10cm = 100 lat15cm = 150 lat20cm = 200 lat25cm = 250 latDo powstania torfowiska bałtyckiego niezbędne są dwa głównewarunki:- środowisko ubogie w składniki pokarmowe i zasilane wyłączniewodą opadową,- stałe zabagnienie (ograniczony dopływ tlenu) w szczelnym, bezod-pływowym zagłębieniu terenu.Zdj. Odtwarzająca się roślinność torfowiskowa w nieczynnym odcinku Rowu Centralnego.Zdj. małe: Wiek torfu w przeliczeniu na współczesne tempo przyrostu.5 [ Pobierz całość w formacie PDF ]