C.Witaminy-lic, Higiena
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Normy Ŝywienia:
witaminy
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach:
A,D,E,K
wchłaniane z przewodu pokarmowego
z tłuszczami,
mogą być magazynowane w wątrobie,
nerkach, tkance tłuszczowej, płucnej
Dr med. Dorota SzostakWęgierek
Witamina A:
retinoidy: retinol (wit A1),
3,4 didehydroretinol (wit A2) i
pochodne aldehydy (np. retinal),
kwasy (np. retinowy),
estry,
izomery cis i trans,
karotenoidy:
ßkaroten, αkaroten, kryptoksantyna
Witamina A, rola:
składnik purpury wzrokowej (rodopsyny),
konieczna dla utrzymania prawidłowej
budowy i funkcji błon śluzowych,
tkanki kostnej,
róŜnicowania i rozmnaŜania komórek,
wzrostu, rozrodu,
prawidłowego funkcjonowania układu
odpornościowego,
działanie antyoksydacyjne
Witamina A, źródła retinolu:
produkty zwierzęce:
wątroba, masło, Ŝółtka jaj
produkty roślinne:
margaryny fortyfikowane witaminą A
Witamina A:
niektóre karotenoidy:
ßkaroten, αkaroten, kryptoksantyna
mogą ulegać przemianie do retinolu
(prowitamina A)
1
Witamina A, źródła karotenoidów:
produkty roślinne:
ciemnozielone liściaste warzywa,
pomarańczowe warzywa i owoce
Witamina A, niedobór:
częsty u dzieci poniŜej 5 roku Ŝycia z powodu
niedoborów Ŝywieniowych, takŜe w zespołach
przewlekłego niedoŜywienia
ślepota zmierzchowa,
wyschnięcie rogówki (kseroftalmia),
rozmiękanie rogówki (keratomalacja),
utrata apetytu,
wysychanie i rogowacenie skóry,
obniŜona odporność,
metaplazja i keratynizacja nabłonka
układu oddechowego i innych organów,
niedroŜność przewodów gruczołowych,
atrofia gruczołów
marchew, czerwona papryka, pomidory,
boćwina, cykoria, dynia, kapusta pekińska,
natka pietruszki, sałata, szczaw,
szczypiorek, koperek, szpinak, morele,
brzoskwinie i melony
Witamina A, jednostki:
1RE= 1mcg retinolu=
2 mcg ßkarotenu pochodzącego z
suplementów diety=
12 mcg ßkarotenu pochodzącego z
produktów naturalnych diety=
24 mcg pozostałych karotenoidów=
3,33 IU (j.m.)
Witamina A, RDA:
M: 900 mcg/d
K: 700 mcg/d
CiąŜa: <19: 750 mcg/d
≥19: 770 mcg/d
Laktacja: <19: 1200 mcg/d
≥19: 1300 mcg/d
Witamina A, toksyczność:
bóle głowy, wymioty,
nadmierna pobudliwość,
podwójne widzenie,
łysienie,
suchość śluzówek,
łuszczenie skóry,
uszkodzenie kości,
powiększenie i uszkodzenie wątroby
Witamina A, toksyczność:
karotenoidy nie są toksyczne z powodu
mniejszej efektywności wchłaniania przy
wyŜszych dawkach i zmniejszonej konwersji
do witaminy A w jelicie, wątrobie i innych
narządach;
przyjmowane w duŜych dawkach przez kilka
tygodni mogą spowodować zaŜółcenie
tkanki tłuszczowej i skóry
przy dziennym spoŜyciu retinolu 15000 mcg u
dorosłych i 6000 mcg u niemowląt i małych dzieci
(suplementacja, spoŜycie duŜych ilości wątroby lub
tranu)
2
Witamina A,
UL
dla dorosłych 3000 mcg/dz
dla niemowląt 600 mcg/dz
Witamina A, toksyczność:
podczas ciąŜy: samoistne poronienia,
wady rozwojowe płodu
przy dziennym spoŜyciu retinolu powyŜej
3000 mcg
Retinol > 3000 mcg dziennie
(n=22 748)
1 dziecko na 57
→
wada rozwojowa
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca,
by dzienne uzupełnienie niedoboru witaminy A
nie przekraczało 10000 IU
(3000 mcg)
CięŜarne nie powinny spoŜywać wątróbki
ze względu na wysoką zawartość witaminy A
wady cewy nerwowej, serca, grasicy, czaszki,
mięśni, układu kostnego,
moczowopłciowego,
układu pokarmowego
NEJM 1995; 333; 1369
Witamina D:
witamina D2: ergokalcyferol
witamina D3: cholekalcyferol,
powstaje w skórze
z 7dehydrocholesterolu
pod wpływem światła słonecznego
Obie formy ulegają najpierw
hydroksylacji w pozycji 25 w wątrobie,
a potem w pozycji 1α w nerce,
w wyniku powstaje biologicznie
aktywna 1α,25dihydroksywitamina D
3
Witamina D, rola:
głównym celem fizjologicznym jest utrzymanie
stęŜenia wapnia i fosforu w surowicy w normie dla
prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz
osiągnięcia i utrzymania właściwej gęstości mineralnej
kości poprzez:
zwiększenie jelitowego wchłaniania wapnia i fosforu,
zwiększenie reabsorpcji wapnia w kanalikach
nerkowych,
mobilizację wapna z kości w warunkach, w których
podaŜ wapnia w diecie jest niedostateczna.
Witamina D, rola:
hamowanie nadmiernej proliferacji i
stymulowanie róŜnicowania się komórek (m.in.
w układzie krwiotwórczym)
modulowanie aktywności układu
immunologicznego
utrzymywanie siły mięśni i zapobieganie
upadkom i złamaniom
udział w regulowaniu ciśnienia krwi
Witamina D, źródła :
Produkty zwierzęce: wątroba, tłuste
ryby, tran, Ŝółtka jaj
Roślinne: margaryny fortyfikowane
witaminą D
Witamina D, źródła :
synteza w skórze zaleŜy od długości fali UV (290
315 nm), szerokości geograficznej, pory dnia,
intensywności napromieniowania, pory roku;
powyŜej i poniŜej szerokości geograficznej około
40°N i 40°S, synteza witaminy D w skórze podczas
prawie 34 miesięcy zimowych jest nieobecna;
w rejonach geograficznych bardziej wysuniętych w
kierunku północnym lub południowym ten czas
moŜe wynosić nawet 6 miesięcy;
zaleŜy takŜe od pigmentacji skóry, stosowania
kremów z filtrem.
U osób starszych zmniejsza się zdolność
syntetyzowania witaminy D
Witamina D, niedobór, u kogo:
mała ekspozycja na światło słoneczne
u ludzi starszych,
gdy dieta beztłuszczowa,
zespół złego wchłaniania,
przewlekły alkoholizm,
nadmierne wydzielanie kortykosteroidów
nadnerczowych,
przewlekła niewydolność nerek
przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych
Witamina D, niedobór, objawy:
krzywica u dzieci,
osteomalacja i osteoporoza u dorosłych;
obniŜenie stęŜenia zjonizowanego wapnia
we krwi, stymulacja PTH, mobilizacja
wapnia z kości
4
Witamina D, niedobór:
dane epidemiologiczne sugerują, Ŝe niedobór
witaminy D moŜe wiązać się ze zwiększonym
ryzykiem raka okręŜnicy, sutka, prostaty i
chłoniaków
a takŜe cukrzycy typu 1, reumatoidalnego zapalenia
stawów, choroby Crohna i stwardnienia rozsianego
oraz schizofrenii i depresji
Witamina D, jednostki:
1 IU (j.m.)= 0,025 mcg cholekalcyferolu
1 mcg= 40 IU
Witamina D, AI:
trudno jest pokryć dietą, waŜna jest ekspozycja na
światło słoneczne, konieczna moŜe być
suplementacja
Witamina D, toksyczność:
raporty przypadków:
spoŜycie 2501250 mcg wit D dziennie:
hiperkalcemia, nadmierna osteoliza;
utrata zdolności zagęszczania moczu przez nerki:
wielomocz, nadmierne pragnienie;
kamica nerkowa;
przerzutowe wapnienie tkanek miękkich nerek,
naczyń krwionośnych, serca i płuc;
OUN głęboka depresja, anorksja, nudności,
wymioty,
biegunka, utrata masy ciała
Niemowlęta i dzieci do 18 roku Ŝycia: 5 mcg/d
M i K
1950: 5 mcg/d
5165: 10 mcg/d
> 65: 15 mcg/d
CiąŜa i laktacja: 5 mcg/d
Witamina D, toksyczność:
przemijająca hiperwitaminoza D u dzieci
chorych na krzywicę spowodowana
nadmiernym nasłonecznieniem w okresie
wiosennym:
zwiększony wychwyt wapnia przez kości
kosztem zmniejszenia stęŜenia jego jonów w
surowicy:
moŜe pojawić się tęŜyczka
Witamina D, UL:
Dzieci 118 lat, osoby dorosłe,
ciąŜa i laktacja
50 mcg/dz (2000 jm)
Niemowlęta 25 mcg/dz
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl lemansa.htw.pl
Normy Ŝywienia:
witaminy
Witaminy rozpuszczalne w tłuszczach:
A,D,E,K
wchłaniane z przewodu pokarmowego
z tłuszczami,
mogą być magazynowane w wątrobie,
nerkach, tkance tłuszczowej, płucnej
Dr med. Dorota SzostakWęgierek
Witamina A:
retinoidy: retinol (wit A1),
3,4 didehydroretinol (wit A2) i
pochodne aldehydy (np. retinal),
kwasy (np. retinowy),
estry,
izomery cis i trans,
karotenoidy:
ßkaroten, αkaroten, kryptoksantyna
Witamina A, rola:
składnik purpury wzrokowej (rodopsyny),
konieczna dla utrzymania prawidłowej
budowy i funkcji błon śluzowych,
tkanki kostnej,
róŜnicowania i rozmnaŜania komórek,
wzrostu, rozrodu,
prawidłowego funkcjonowania układu
odpornościowego,
działanie antyoksydacyjne
Witamina A, źródła retinolu:
produkty zwierzęce:
wątroba, masło, Ŝółtka jaj
produkty roślinne:
margaryny fortyfikowane witaminą A
Witamina A:
niektóre karotenoidy:
ßkaroten, αkaroten, kryptoksantyna
mogą ulegać przemianie do retinolu
(prowitamina A)
1
Witamina A, źródła karotenoidów:
produkty roślinne:
ciemnozielone liściaste warzywa,
pomarańczowe warzywa i owoce
Witamina A, niedobór:
częsty u dzieci poniŜej 5 roku Ŝycia z powodu
niedoborów Ŝywieniowych, takŜe w zespołach
przewlekłego niedoŜywienia
ślepota zmierzchowa,
wyschnięcie rogówki (kseroftalmia),
rozmiękanie rogówki (keratomalacja),
utrata apetytu,
wysychanie i rogowacenie skóry,
obniŜona odporność,
metaplazja i keratynizacja nabłonka
układu oddechowego i innych organów,
niedroŜność przewodów gruczołowych,
atrofia gruczołów
marchew, czerwona papryka, pomidory,
boćwina, cykoria, dynia, kapusta pekińska,
natka pietruszki, sałata, szczaw,
szczypiorek, koperek, szpinak, morele,
brzoskwinie i melony
Witamina A, jednostki:
1RE= 1mcg retinolu=
2 mcg ßkarotenu pochodzącego z
suplementów diety=
12 mcg ßkarotenu pochodzącego z
produktów naturalnych diety=
24 mcg pozostałych karotenoidów=
3,33 IU (j.m.)
Witamina A, RDA:
M: 900 mcg/d
K: 700 mcg/d
CiąŜa: <19: 750 mcg/d
≥19: 770 mcg/d
Laktacja: <19: 1200 mcg/d
≥19: 1300 mcg/d
Witamina A, toksyczność:
bóle głowy, wymioty,
nadmierna pobudliwość,
podwójne widzenie,
łysienie,
suchość śluzówek,
łuszczenie skóry,
uszkodzenie kości,
powiększenie i uszkodzenie wątroby
Witamina A, toksyczność:
karotenoidy nie są toksyczne z powodu
mniejszej efektywności wchłaniania przy
wyŜszych dawkach i zmniejszonej konwersji
do witaminy A w jelicie, wątrobie i innych
narządach;
przyjmowane w duŜych dawkach przez kilka
tygodni mogą spowodować zaŜółcenie
tkanki tłuszczowej i skóry
przy dziennym spoŜyciu retinolu 15000 mcg u
dorosłych i 6000 mcg u niemowląt i małych dzieci
(suplementacja, spoŜycie duŜych ilości wątroby lub
tranu)
2
Witamina A,
UL
dla dorosłych 3000 mcg/dz
dla niemowląt 600 mcg/dz
Witamina A, toksyczność:
podczas ciąŜy: samoistne poronienia,
wady rozwojowe płodu
przy dziennym spoŜyciu retinolu powyŜej
3000 mcg
Retinol > 3000 mcg dziennie
(n=22 748)
1 dziecko na 57
→
wada rozwojowa
Światowa Organizacja Zdrowia zaleca,
by dzienne uzupełnienie niedoboru witaminy A
nie przekraczało 10000 IU
(3000 mcg)
CięŜarne nie powinny spoŜywać wątróbki
ze względu na wysoką zawartość witaminy A
wady cewy nerwowej, serca, grasicy, czaszki,
mięśni, układu kostnego,
moczowopłciowego,
układu pokarmowego
NEJM 1995; 333; 1369
Witamina D:
witamina D2: ergokalcyferol
witamina D3: cholekalcyferol,
powstaje w skórze
z 7dehydrocholesterolu
pod wpływem światła słonecznego
Obie formy ulegają najpierw
hydroksylacji w pozycji 25 w wątrobie,
a potem w pozycji 1α w nerce,
w wyniku powstaje biologicznie
aktywna 1α,25dihydroksywitamina D
3
Witamina D, rola:
głównym celem fizjologicznym jest utrzymanie
stęŜenia wapnia i fosforu w surowicy w normie dla
prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego oraz
osiągnięcia i utrzymania właściwej gęstości mineralnej
kości poprzez:
zwiększenie jelitowego wchłaniania wapnia i fosforu,
zwiększenie reabsorpcji wapnia w kanalikach
nerkowych,
mobilizację wapna z kości w warunkach, w których
podaŜ wapnia w diecie jest niedostateczna.
Witamina D, rola:
hamowanie nadmiernej proliferacji i
stymulowanie róŜnicowania się komórek (m.in.
w układzie krwiotwórczym)
modulowanie aktywności układu
immunologicznego
utrzymywanie siły mięśni i zapobieganie
upadkom i złamaniom
udział w regulowaniu ciśnienia krwi
Witamina D, źródła :
Produkty zwierzęce: wątroba, tłuste
ryby, tran, Ŝółtka jaj
Roślinne: margaryny fortyfikowane
witaminą D
Witamina D, źródła :
synteza w skórze zaleŜy od długości fali UV (290
315 nm), szerokości geograficznej, pory dnia,
intensywności napromieniowania, pory roku;
powyŜej i poniŜej szerokości geograficznej około
40°N i 40°S, synteza witaminy D w skórze podczas
prawie 34 miesięcy zimowych jest nieobecna;
w rejonach geograficznych bardziej wysuniętych w
kierunku północnym lub południowym ten czas
moŜe wynosić nawet 6 miesięcy;
zaleŜy takŜe od pigmentacji skóry, stosowania
kremów z filtrem.
U osób starszych zmniejsza się zdolność
syntetyzowania witaminy D
Witamina D, niedobór, u kogo:
mała ekspozycja na światło słoneczne
u ludzi starszych,
gdy dieta beztłuszczowa,
zespół złego wchłaniania,
przewlekły alkoholizm,
nadmierne wydzielanie kortykosteroidów
nadnerczowych,
przewlekła niewydolność nerek
przyjmowanie leków przeciwpadaczkowych
Witamina D, niedobór, objawy:
krzywica u dzieci,
osteomalacja i osteoporoza u dorosłych;
obniŜenie stęŜenia zjonizowanego wapnia
we krwi, stymulacja PTH, mobilizacja
wapnia z kości
4
Witamina D, niedobór:
dane epidemiologiczne sugerują, Ŝe niedobór
witaminy D moŜe wiązać się ze zwiększonym
ryzykiem raka okręŜnicy, sutka, prostaty i
chłoniaków
a takŜe cukrzycy typu 1, reumatoidalnego zapalenia
stawów, choroby Crohna i stwardnienia rozsianego
oraz schizofrenii i depresji
Witamina D, jednostki:
1 IU (j.m.)= 0,025 mcg cholekalcyferolu
1 mcg= 40 IU
Witamina D, AI:
trudno jest pokryć dietą, waŜna jest ekspozycja na
światło słoneczne, konieczna moŜe być
suplementacja
Witamina D, toksyczność:
raporty przypadków:
spoŜycie 2501250 mcg wit D dziennie:
hiperkalcemia, nadmierna osteoliza;
utrata zdolności zagęszczania moczu przez nerki:
wielomocz, nadmierne pragnienie;
kamica nerkowa;
przerzutowe wapnienie tkanek miękkich nerek,
naczyń krwionośnych, serca i płuc;
OUN głęboka depresja, anorksja, nudności,
wymioty,
biegunka, utrata masy ciała
Niemowlęta i dzieci do 18 roku Ŝycia: 5 mcg/d
M i K
1950: 5 mcg/d
5165: 10 mcg/d
> 65: 15 mcg/d
CiąŜa i laktacja: 5 mcg/d
Witamina D, toksyczność:
przemijająca hiperwitaminoza D u dzieci
chorych na krzywicę spowodowana
nadmiernym nasłonecznieniem w okresie
wiosennym:
zwiększony wychwyt wapnia przez kości
kosztem zmniejszenia stęŜenia jego jonów w
surowicy:
moŜe pojawić się tęŜyczka
Witamina D, UL:
Dzieci 118 lat, osoby dorosłe,
ciąŜa i laktacja
50 mcg/dz (2000 jm)
Niemowlęta 25 mcg/dz
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]