C, Słownik biblijny
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
ca�opalenie - holokaust.ca�un, tkanina s�u��ca do owijania twa-rzy zmar�ego; w szerszym znaczeniu - tka-nina s�u��ca do przykrywania zw�ok.W czasie z�o�enia do grobu twarz Jezusaby�a owini�ta ca�unem. Zob. oblicze - ob-licze Boga (oblicze Chrystusa).Celnik, poborca podatk�w. Celnicy prze-kazywali w�adzom rzym. regularne docho-dy, osobi�cie �ci�gaj�c nale�no�ci od p�at-nik�w, zapewniali te� sobie wysokie zyski.Pogardzano nimi, byli znienawidzeni zawsp�prac� z w�adz� naje�d�cy i za chci-wo��. Dlatego te� Jezus wywo�a� zgorsze-nie, kiedy zasiad� do posi�ku w�r�d grzesz-nik�w i celnik�w, i kiedy zaprosi� si� dodomu zwierzchnika celnik�w Zacheusza(�k 19,1-10). W jednej z przypowie�ci Je-zus przeciwstawia pokorn� modlitw� cel-nika pe�nej samozadowolenia pysze fary-zeusza, chc�c pokaza� przez to, �e wszy-scy, nawet celnicy, mog� mie� wst�p doKr�lestwa Bo�ego (�k 18,9-14).Cezar, przydomek rodu julijskiego, roz-s�awiony przez Juliusza Cezara (100-44p.n.e.). Cezar August by� oficjalnym tytu-�em wszystkich rzym. imperator�w. Fary-zeusze, chc�c Jezusa zbi� z tropu, zapytaliGo, czy wolno p�aci� podatek Cezarowi.Jezus najpierw obejrza� z obu stron dena-ra, a nast�pnie odpowiedzia�: "Oddajciewi�c Cezarowi to, co nale�y do Cezara,a Bogu to, co nale�y do Boga", odmawia-j�c tym samym przeciwstawiania lub uto�-samiania w�adzy ziemskiej z w�adz� du-chow� (Mt 22,15-22). Zob. okupacjarzymska Palestyny.Z. i p. Oddawa� cesarzowi, co cesarskie.Cham, drugi syn -- Noego. Po ocaleniuz potopu, Noe zajmowa� si� uprawianiemwinnej latoro�li. Pewnego dnia upi� si�i w czasie snu si� obna�y�. Cham widzia�nago�� swego ojca i wy�miewa� si� z nie-go wobec braci, Sema i Jafeta, ci jednakprzykryli ojca p�aszczem. Kiedy po prze-budzeniu Noe dowiedzia� si�, co si� sta�o,w�wczas przekl�� nie Chama, ale jego sy-na Kanaana: "Niech b�dzie przekl�ty Ka-naan! Niech b�dzie najni�szym s�ug�swych braci!" (Rdz 9,25). W XIX w. zna-le�li si� ludzie, kt�rzy uznali Chama zaprotoplast� czarnej rasy, i w ten spos�busprawiedliwiali sw�j rasizm, podpieraj�csi� argumentami jakoby natury biblijnej.Lit. V. Hugo w La Fin de Setan (1886, Kresszatana), "Le Fils au rire infame" (Syn o �mie-chu ha�by) czyni z Chama protoplast� Nem-roda, legendarnego za�o�yciela dynast�� babi-lo�skiej i "pierwszego w�adc�, kt�ry wprowa-dzi� rz�dy miecza". � E. Orzeszkowa Cham(1888).chaos [gr., niesko�czona, niezmierzonaprzestrze�, otch�a�, ciemno��]. Ksi�ga Ro-dzaju opisuje stworzon� przez Boga zie-mi�, kt�ra by�a "bez�adem i pustkowiem"[hebr. tohu wawohu]. Pust� jeszcze ziemi�otacza�y ciemno�� i chaos (Rdz 1). S�owo"chaos" nale�y do s�ownictwa gr., kt�reprzeciwstawia go kosmosowi, jako �wiatbez�adu - �wiatu zorganizowanemu, kt�ryze� powsta�. Zob. stworzenie.Z. i p. Tohu-bohu, potocznie - wielki nie�ad.Lit. F. Rabelais Quart Livre (Czwarta Ksi�ga,1552, wyd. pol. pt. Gargantua i Pantagruel,1916). Jedn� z podr�y Pantagruel odby� nawyspy Tohu i Bohu.charyzmat [gr. charisma, od charis = �a-ska, przychylno��], szczeg�lny dar �askiBo�ej udzielony osobie maj�cej do spe�-nienia okre�lon� misj� religijn�. Okre�le-nie u�ywane przede wszystkim przez Paw-�a Aposto�a: Izrael otrzyma� od Boga da-ry (charyzmaty) dane nieodwo�alnie, czylina zawsze (Rz 11,29); dla chrze�cijaninatym bezinteresownym darem jest "�yciewieczne w Chrystusie Jezusie" (Rz 6,23).S�owo to ma tak�e w�sze znaczenie:"ka�dy otrzymuje w�asny dar od Boga"(1 Kor 7,7). "R�ne s� dary �aski, lecz tensam Duch" (1 Kor 12,4). "Wszystkim za�objawia si� Duch dla [wsp�lnego] dobra"(1 Kor 12,7). Wsp�lnoty religijne przywi�-zywa�y du�� wag� do niekt�rych chary-zmat�w (do daru uzdrawiania, daru j�zy-k�w), znanych chrze�cijanom z Koryntu.�wi�ty Pawe� Aposto� podkre�la pierw-sze�stwo mi�o�ci przed wszystkimi innymicharyzmatami (1 Kor 12,31;13,8).cherubin [hebr. keruw = anio�], posta�mitologiczna, zapo�yczona z kultury ba-bilo�skiej. Cherubini przedstawiani s�jako ci, kt�rzy podtrzymuj� tron Boga(Ps 80,2; 99,1), ci�gn� Jego rydwan, albos�u�� Mu za wierzchowce (Ps 18,11);przedstawione by�y te� na pokrywie, czyliprzeb�agalni Arki Przymierza (Wj 25,20).W �redniowiecznej ikonografii cherubi-n�w malowano z czterema skrzyd�ami, wkolorze niebieskim, symbolizuj�cym nie-bo. W tradycji chrze�cija�skiej cherubinis� uznawani za anio�y.Lit. Pie�� o Rolandzie (XII w.); w chwili �mier-ci Rolanda "B�g pos�a� Cherubina, Micha�atak�e, co z morza ratuje. I Gabriel razem z ni-mi przylatuje. Dusz� Rolanda unosz� do Raju."Ikon. Cherubin, rze�ba w ko�ci s�oniowej po-chodz�ca z pa�acu Achaba w Samar�� (IX w.p.n.e.).chleb. Podstawowym po�ywieniem He-brajczyk�w, podobnie jak i innych lud�wstaro�ytnych, by� chleb. Zazwyczaj by�wyrabiany z m�ki j�czmiennej. Ofiarowy-wano go Bogu jako ofiar� dzi�kczynn�w postaci plack�w z prza�nego ciasta, po-mazanego oliw� (Kpl 2,1-16). W Bibl��,podobnie jak i obecnie, chleb ma cz�stowarto�� symboliczn�: pokarm dla cia�a,czyli �ycie dla cia�a, jest jednak r�wnie�symbolem pokarmu duchowego, kt�regoka�da istota potrzebuje do �ycia. KiedyAdam zosta� wyp�dzony z Edenu, B�g po-wiedzia� do�: "W pocie wi�c oblicza twe-go b�dziesz musia� zdobywa� po�ywienie,p�ki nie wr�cisz do ziemi, z kt�rej zosta�e�wzi�ty" (Rdz 3,19). St�d wyra�enie: "za-rabia� na chleb w pocie czo�a". W mo-dlitwie Ojcze nasz zawarta jest pro�ba:"Chleba naszego powszedniego daj namdzisiaj". Po czterdziestodniowym po�ciena pustyni Jezus odczuwa� g��d. W�wczaszbli�y� si� do Niego kusiciel i zapropono-wa�, aby przemieni� kamienie w chleb. Je-zus odpowiedzia� mu cytatem z Ksi�gi Po-wt�rzonego Prawa (Pwt 8,3): "nie samymtylko chlebem �yje cz�owiek, ale cz�owiek�yje wszystkim, co pochodzi z ust Pana"i odm�wi� dokonania cudu (Mt 4,1-4).Dwukrotnie wg Mateusza i Marka, a tylkoraz wg �ukasza i Jana, Jezus, podobnie jakElizeusz (2 Krl 4,42-44), podzieli� pi��chleb�w j�czmiennych, przyniesionychprzez dziecko, i rozda� zg�odnia�ym t�u-mom, kt�re Go s�ucha�y, nie jedz�c nic odtrzech dni; zosta�o potem dwana�cie koszype�nych u�omk�w ( 6,1-13). Powszech-nie nazywa si� to Cudowne rozmno�eniechleba. Znak ten przedstawiony jest przezJana jako obietnica "chleba niebieskiego",nowej manny, kt�r� Ojciec da tym,kt�rych dusza �aknie, a tym chlebem b�-dzie sam Jezus: "Jam jest chleb �ycia. Ktodo Mnie przychodzi, nie b�dzie �akn��"( 6,34). Ostatnia Wieczerza, podczaskt�rej Jezus �ama� chleb i rozdawa� apo-sto�om m�wi�c: "Bierzcie i jedzcie, to jestCia�o moje" (Mt 26,26) oraz Msza �w. al-bo �wi�ta Wieczerza, stanowi�ca i dzisiajpami�tk� tej pierwszej Eucharyst��, s�dla chrze�cijan realizacj� tej obietnicy.Z. i p. Zarabia� na chleb powszedni w pocie czo�a;uci��liwe prawo pracy dla zapewnienia sobie po-�ywienia, wesz�o w miejsce z�otego okresu poby-tu w Edenie. Chleb powszedni (Mt 6,11; Lk 11,3)- wszystko, co jest konieczne do codziennego�ycia. St�d wywodzi si� np. powiedzenie zm�-czenie jest moim chlebem powszednim - to, co si�robi lub czego si� do�wiadcza na co dzie�. Niesamym chlebem cz�owiek �yje. Poucza Biblia, �eS�owo Bo�e jest r�wnie konieczne cz�owiekowijak chleb. Potocznie - nie wystarczy zaspokoi�potrzeby materialne; cz�owiek potrzebuje jesz-cze czego� innego, aby by� naprawd� cz�owie-kiem: godno�ci, wolno�ci, pi�kna, mi�o�ci.Ikon. Cudowne rozmno�enie chleba, mozaika(IV w., Rawenna).chleb prza�ny [hebr. maca; gr. adzy-mos = nie kwaszony], chleb nie kwaszonyu�ywany w liturg�� przez �yd�w, g�. w�wi�to Prza�nik�w, na pami�tk� wyj�cia zEgiptu. Lud po�piesznie wyruszy� z Egip-tu pod wodz� Moj�esza, nie czekaj�c a�ciasto si� zakwasi (W' 12,39). Jezus pod-czas Ostatniej Wieczerzy z pewno�ci�u�y� takiego w�a�nie chleba. Chrze�cijaniez Ko�cio��w rzymskiego, ormia�skiego imaronickiego przyjmuj� komuni� pod po-staci� host�� z chleba prza�nego.chrystogram [gr. Christos = Chrystus +gramma = litera], monogram Jezusa Chry-stusa; cz�sto widnieje na staro�ytnych bu-dowlach i na pomnikach chrze�cija�skich.Powsta� z gr. liter "Iota" (I) oraz "Chi"(X) lub pocz�tkowych liter s�owa "Chry-stus" - "Chi" (X) oraz "Rho" (P)Chrystus [gr. Christos = pomazaniec,konsekrowany przez namaszczenie; t�uma-czenie hebr. naszijah = pomazaniec, na-znaczony, Mesjasz]. W ST kr�lowie i ar-cykap�ani byli namaszczani, co dawa�o imw�adz�, uwa�an� za pochodz�c� od same-go Boga. W lVT s�owo Christos (przymiot-nik lub rzeczownik) oznacza jedynie Jezu-sa; Chrystus, Jezus Chrystus, tzn. namasz-czony przez Boga, Mesjasz. S�owo torzadko wyst�puje w Ewangeliach, sam Je-zus zaleca� swoim uczniom, aby nikomunie m�wili, �e On jest Mesjaszem, z oba-wy, by �ydzi nie chcieli obra� Go kr�lemlub przyw�dc� ewentualnego powstanianarodowego. A jednak przed m�k�, wobecnajwy�szego kap�ana, gdy ten pyta� Go,czy jest Chrystusem, Synem B�ogos�awio-nego, Jezus odpowiedzia�: ,Ja jestem"(Mk 14,61-62). Imi� Chrystus w odnie-sieniu. do Jezusa cz�sto spotyka si� wDziejach Apostolskich, u Paw�a i w Apo-kalipsie �w. Jana; podkre�la ono chwa��zmartwychwsta�ego: "tego Jezusa, kt�regowy�cie ukrzy�owali, uczyni� B�g i Panemi Mesjaszem" (Dz 2,36).Termin ten jest powszechnie stosowanyprzez chrze�cijan. Nazwa "chrze�cijanie"pochodzi od s�owa "Chrystus"; pojawi�asi� w Antioch�� ok. 40 r. n.e. (najpierw ja-ko przydomek) dla okre�lenia uczni�w Je-zusa (Dz 11,26), co dowodzi, �e tworzylioni wsp�lnot� odr�bn� od judaizmu.Zob.: Jezus; Mesjasz.Lit. � J. Kasprowicz Chrystus (1890). J. Tu-wim Chrystusie... (Czyhanie na Boga, 1918).R. Brandstaetter Pie�� o moim Chrystusie(1960). Z. Herben Rozmy�lania Pana Cogitoo odkupieniu (Pan Cogito,1974). Zob. te� Jezus.Ikon. Chrystus Pantokrator (Wszechw�adca),mozaik... [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl lemansa.htw.pl
ca�opalenie - holokaust.ca�un, tkanina s�u��ca do owijania twa-rzy zmar�ego; w szerszym znaczeniu - tka-nina s�u��ca do przykrywania zw�ok.W czasie z�o�enia do grobu twarz Jezusaby�a owini�ta ca�unem. Zob. oblicze - ob-licze Boga (oblicze Chrystusa).Celnik, poborca podatk�w. Celnicy prze-kazywali w�adzom rzym. regularne docho-dy, osobi�cie �ci�gaj�c nale�no�ci od p�at-nik�w, zapewniali te� sobie wysokie zyski.Pogardzano nimi, byli znienawidzeni zawsp�prac� z w�adz� naje�d�cy i za chci-wo��. Dlatego te� Jezus wywo�a� zgorsze-nie, kiedy zasiad� do posi�ku w�r�d grzesz-nik�w i celnik�w, i kiedy zaprosi� si� dodomu zwierzchnika celnik�w Zacheusza(�k 19,1-10). W jednej z przypowie�ci Je-zus przeciwstawia pokorn� modlitw� cel-nika pe�nej samozadowolenia pysze fary-zeusza, chc�c pokaza� przez to, �e wszy-scy, nawet celnicy, mog� mie� wst�p doKr�lestwa Bo�ego (�k 18,9-14).Cezar, przydomek rodu julijskiego, roz-s�awiony przez Juliusza Cezara (100-44p.n.e.). Cezar August by� oficjalnym tytu-�em wszystkich rzym. imperator�w. Fary-zeusze, chc�c Jezusa zbi� z tropu, zapytaliGo, czy wolno p�aci� podatek Cezarowi.Jezus najpierw obejrza� z obu stron dena-ra, a nast�pnie odpowiedzia�: "Oddajciewi�c Cezarowi to, co nale�y do Cezara,a Bogu to, co nale�y do Boga", odmawia-j�c tym samym przeciwstawiania lub uto�-samiania w�adzy ziemskiej z w�adz� du-chow� (Mt 22,15-22). Zob. okupacjarzymska Palestyny.Z. i p. Oddawa� cesarzowi, co cesarskie.Cham, drugi syn -- Noego. Po ocaleniuz potopu, Noe zajmowa� si� uprawianiemwinnej latoro�li. Pewnego dnia upi� si�i w czasie snu si� obna�y�. Cham widzia�nago�� swego ojca i wy�miewa� si� z nie-go wobec braci, Sema i Jafeta, ci jednakprzykryli ojca p�aszczem. Kiedy po prze-budzeniu Noe dowiedzia� si�, co si� sta�o,w�wczas przekl�� nie Chama, ale jego sy-na Kanaana: "Niech b�dzie przekl�ty Ka-naan! Niech b�dzie najni�szym s�ug�swych braci!" (Rdz 9,25). W XIX w. zna-le�li si� ludzie, kt�rzy uznali Chama zaprotoplast� czarnej rasy, i w ten spos�busprawiedliwiali sw�j rasizm, podpieraj�csi� argumentami jakoby natury biblijnej.Lit. V. Hugo w La Fin de Setan (1886, Kresszatana), "Le Fils au rire infame" (Syn o �mie-chu ha�by) czyni z Chama protoplast� Nem-roda, legendarnego za�o�yciela dynast�� babi-lo�skiej i "pierwszego w�adc�, kt�ry wprowa-dzi� rz�dy miecza". � E. Orzeszkowa Cham(1888).chaos [gr., niesko�czona, niezmierzonaprzestrze�, otch�a�, ciemno��]. Ksi�ga Ro-dzaju opisuje stworzon� przez Boga zie-mi�, kt�ra by�a "bez�adem i pustkowiem"[hebr. tohu wawohu]. Pust� jeszcze ziemi�otacza�y ciemno�� i chaos (Rdz 1). S�owo"chaos" nale�y do s�ownictwa gr., kt�reprzeciwstawia go kosmosowi, jako �wiatbez�adu - �wiatu zorganizowanemu, kt�ryze� powsta�. Zob. stworzenie.Z. i p. Tohu-bohu, potocznie - wielki nie�ad.Lit. F. Rabelais Quart Livre (Czwarta Ksi�ga,1552, wyd. pol. pt. Gargantua i Pantagruel,1916). Jedn� z podr�y Pantagruel odby� nawyspy Tohu i Bohu.charyzmat [gr. charisma, od charis = �a-ska, przychylno��], szczeg�lny dar �askiBo�ej udzielony osobie maj�cej do spe�-nienia okre�lon� misj� religijn�. Okre�le-nie u�ywane przede wszystkim przez Paw-�a Aposto�a: Izrael otrzyma� od Boga da-ry (charyzmaty) dane nieodwo�alnie, czylina zawsze (Rz 11,29); dla chrze�cijaninatym bezinteresownym darem jest "�yciewieczne w Chrystusie Jezusie" (Rz 6,23).S�owo to ma tak�e w�sze znaczenie:"ka�dy otrzymuje w�asny dar od Boga"(1 Kor 7,7). "R�ne s� dary �aski, lecz tensam Duch" (1 Kor 12,4). "Wszystkim za�objawia si� Duch dla [wsp�lnego] dobra"(1 Kor 12,7). Wsp�lnoty religijne przywi�-zywa�y du�� wag� do niekt�rych chary-zmat�w (do daru uzdrawiania, daru j�zy-k�w), znanych chrze�cijanom z Koryntu.�wi�ty Pawe� Aposto� podkre�la pierw-sze�stwo mi�o�ci przed wszystkimi innymicharyzmatami (1 Kor 12,31;13,8).cherubin [hebr. keruw = anio�], posta�mitologiczna, zapo�yczona z kultury ba-bilo�skiej. Cherubini przedstawiani s�jako ci, kt�rzy podtrzymuj� tron Boga(Ps 80,2; 99,1), ci�gn� Jego rydwan, albos�u�� Mu za wierzchowce (Ps 18,11);przedstawione by�y te� na pokrywie, czyliprzeb�agalni Arki Przymierza (Wj 25,20).W �redniowiecznej ikonografii cherubi-n�w malowano z czterema skrzyd�ami, wkolorze niebieskim, symbolizuj�cym nie-bo. W tradycji chrze�cija�skiej cherubinis� uznawani za anio�y.Lit. Pie�� o Rolandzie (XII w.); w chwili �mier-ci Rolanda "B�g pos�a� Cherubina, Micha�atak�e, co z morza ratuje. I Gabriel razem z ni-mi przylatuje. Dusz� Rolanda unosz� do Raju."Ikon. Cherubin, rze�ba w ko�ci s�oniowej po-chodz�ca z pa�acu Achaba w Samar�� (IX w.p.n.e.).chleb. Podstawowym po�ywieniem He-brajczyk�w, podobnie jak i innych lud�wstaro�ytnych, by� chleb. Zazwyczaj by�wyrabiany z m�ki j�czmiennej. Ofiarowy-wano go Bogu jako ofiar� dzi�kczynn�w postaci plack�w z prza�nego ciasta, po-mazanego oliw� (Kpl 2,1-16). W Bibl��,podobnie jak i obecnie, chleb ma cz�stowarto�� symboliczn�: pokarm dla cia�a,czyli �ycie dla cia�a, jest jednak r�wnie�symbolem pokarmu duchowego, kt�regoka�da istota potrzebuje do �ycia. KiedyAdam zosta� wyp�dzony z Edenu, B�g po-wiedzia� do�: "W pocie wi�c oblicza twe-go b�dziesz musia� zdobywa� po�ywienie,p�ki nie wr�cisz do ziemi, z kt�rej zosta�e�wzi�ty" (Rdz 3,19). St�d wyra�enie: "za-rabia� na chleb w pocie czo�a". W mo-dlitwie Ojcze nasz zawarta jest pro�ba:"Chleba naszego powszedniego daj namdzisiaj". Po czterdziestodniowym po�ciena pustyni Jezus odczuwa� g��d. W�wczaszbli�y� si� do Niego kusiciel i zapropono-wa�, aby przemieni� kamienie w chleb. Je-zus odpowiedzia� mu cytatem z Ksi�gi Po-wt�rzonego Prawa (Pwt 8,3): "nie samymtylko chlebem �yje cz�owiek, ale cz�owiek�yje wszystkim, co pochodzi z ust Pana"i odm�wi� dokonania cudu (Mt 4,1-4).Dwukrotnie wg Mateusza i Marka, a tylkoraz wg �ukasza i Jana, Jezus, podobnie jakElizeusz (2 Krl 4,42-44), podzieli� pi��chleb�w j�czmiennych, przyniesionychprzez dziecko, i rozda� zg�odnia�ym t�u-mom, kt�re Go s�ucha�y, nie jedz�c nic odtrzech dni; zosta�o potem dwana�cie koszype�nych u�omk�w ( 6,1-13). Powszech-nie nazywa si� to Cudowne rozmno�eniechleba. Znak ten przedstawiony jest przezJana jako obietnica "chleba niebieskiego",nowej manny, kt�r� Ojciec da tym,kt�rych dusza �aknie, a tym chlebem b�-dzie sam Jezus: "Jam jest chleb �ycia. Ktodo Mnie przychodzi, nie b�dzie �akn��"( 6,34). Ostatnia Wieczerza, podczaskt�rej Jezus �ama� chleb i rozdawa� apo-sto�om m�wi�c: "Bierzcie i jedzcie, to jestCia�o moje" (Mt 26,26) oraz Msza �w. al-bo �wi�ta Wieczerza, stanowi�ca i dzisiajpami�tk� tej pierwszej Eucharyst��, s�dla chrze�cijan realizacj� tej obietnicy.Z. i p. Zarabia� na chleb powszedni w pocie czo�a;uci��liwe prawo pracy dla zapewnienia sobie po-�ywienia, wesz�o w miejsce z�otego okresu poby-tu w Edenie. Chleb powszedni (Mt 6,11; Lk 11,3)- wszystko, co jest konieczne do codziennego�ycia. St�d wywodzi si� np. powiedzenie zm�-czenie jest moim chlebem powszednim - to, co si�robi lub czego si� do�wiadcza na co dzie�. Niesamym chlebem cz�owiek �yje. Poucza Biblia, �eS�owo Bo�e jest r�wnie konieczne cz�owiekowijak chleb. Potocznie - nie wystarczy zaspokoi�potrzeby materialne; cz�owiek potrzebuje jesz-cze czego� innego, aby by� naprawd� cz�owie-kiem: godno�ci, wolno�ci, pi�kna, mi�o�ci.Ikon. Cudowne rozmno�enie chleba, mozaika(IV w., Rawenna).chleb prza�ny [hebr. maca; gr. adzy-mos = nie kwaszony], chleb nie kwaszonyu�ywany w liturg�� przez �yd�w, g�. w�wi�to Prza�nik�w, na pami�tk� wyj�cia zEgiptu. Lud po�piesznie wyruszy� z Egip-tu pod wodz� Moj�esza, nie czekaj�c a�ciasto si� zakwasi (W' 12,39). Jezus pod-czas Ostatniej Wieczerzy z pewno�ci�u�y� takiego w�a�nie chleba. Chrze�cijaniez Ko�cio��w rzymskiego, ormia�skiego imaronickiego przyjmuj� komuni� pod po-staci� host�� z chleba prza�nego.chrystogram [gr. Christos = Chrystus +gramma = litera], monogram Jezusa Chry-stusa; cz�sto widnieje na staro�ytnych bu-dowlach i na pomnikach chrze�cija�skich.Powsta� z gr. liter "Iota" (I) oraz "Chi"(X) lub pocz�tkowych liter s�owa "Chry-stus" - "Chi" (X) oraz "Rho" (P)Chrystus [gr. Christos = pomazaniec,konsekrowany przez namaszczenie; t�uma-czenie hebr. naszijah = pomazaniec, na-znaczony, Mesjasz]. W ST kr�lowie i ar-cykap�ani byli namaszczani, co dawa�o imw�adz�, uwa�an� za pochodz�c� od same-go Boga. W lVT s�owo Christos (przymiot-nik lub rzeczownik) oznacza jedynie Jezu-sa; Chrystus, Jezus Chrystus, tzn. namasz-czony przez Boga, Mesjasz. S�owo torzadko wyst�puje w Ewangeliach, sam Je-zus zaleca� swoim uczniom, aby nikomunie m�wili, �e On jest Mesjaszem, z oba-wy, by �ydzi nie chcieli obra� Go kr�lemlub przyw�dc� ewentualnego powstanianarodowego. A jednak przed m�k�, wobecnajwy�szego kap�ana, gdy ten pyta� Go,czy jest Chrystusem, Synem B�ogos�awio-nego, Jezus odpowiedzia�: ,Ja jestem"(Mk 14,61-62). Imi� Chrystus w odnie-sieniu. do Jezusa cz�sto spotyka si� wDziejach Apostolskich, u Paw�a i w Apo-kalipsie �w. Jana; podkre�la ono chwa��zmartwychwsta�ego: "tego Jezusa, kt�regowy�cie ukrzy�owali, uczyni� B�g i Panemi Mesjaszem" (Dz 2,36).Termin ten jest powszechnie stosowanyprzez chrze�cijan. Nazwa "chrze�cijanie"pochodzi od s�owa "Chrystus"; pojawi�asi� w Antioch�� ok. 40 r. n.e. (najpierw ja-ko przydomek) dla okre�lenia uczni�w Je-zusa (Dz 11,26), co dowodzi, �e tworzylioni wsp�lnot� odr�bn� od judaizmu.Zob.: Jezus; Mesjasz.Lit. � J. Kasprowicz Chrystus (1890). J. Tu-wim Chrystusie... (Czyhanie na Boga, 1918).R. Brandstaetter Pie�� o moim Chrystusie(1960). Z. Herben Rozmy�lania Pana Cogitoo odkupieniu (Pan Cogito,1974). Zob. te� Jezus.Ikon. Chrystus Pantokrator (Wszechw�adca),mozaik... [ Pobierz całość w formacie PDF ]