Biologia maj 2016 PR odpowiedzi, Do matury, Biologia, Matury
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
//-->EGZAMIN MATURALNYW ROKU SZKOLNYM 2015/2016FORMUŁA OD 2015(„NOWA MATURA”)BIOLOGIAPOZIOM ROZSZERZONYZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃARKUSZ MBI-R1MAJ 2016Uwaga: Akceptowane są wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne i spełniające warunkizadania.Zadanie 1. (0–3)Wymagania ogólneV. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje[…], wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe [...].I. Poznanieświataorganizmów na różnychpoziomach organizacjiżycia.Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesyi zjawiska biologiczne [...].II. Pogłębienie wiadomości dotyczącychbudowy i funkcjonowania organizmuludzkiego. Zdający objaśniafunkcjonowanie organizmu ludzkiegona różnych poziomach złożoności [...].Wymagania szczegółoweI. Budowa chemiczna organizmów.1. Zagadnienia ogólne. Zdający:4) wyjaśnia znaczenie wody dla organizmów,opierając się na jej właściwościach fizyczno-chemicznych.V. Budowa i funkcjonowanie organizmuczłowieka.2. Homeostaza organizmu człowieka. Zdający:1) przedstawia mechanizmy […]odpowiedzialne za utrzymanie wybranychparametrówśrodowiskawewnętrznegona określonym poziomie (wyjaśnia regulacjęstałej temperatury ciała [...]).Schemat punktowania3 p. – za właściwe przyporządkowanie wszystkich symboli literowych do trzech zdańi dokończenie wszystkich trzech zdań poprzez poprawne wyjaśnienie, w jaki sposóbwybrana właściwość warunkuje funkcjonowanie określonych organizmów.2 p. – za właściwe przyporządkowanie i właściwe wyjaśnienie tylko dwóch odpowiedzi.1 p. – za właściwe przyporządkowanie i właściwe wyjaśnienie tylko jednej odpowiedzi.0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.Przykładowe rozwiązania1.A– umożliwia poruszanie się niektórych gatunków owadów po powierzchni wody,ponieważ:•powierzchnia wody tworzy błonkę, na której utrzymuje się owad.•dzięki siłom kohezji tworzy się warstwa, po której porusza się lekki owad.•cząsteczki wody na jej powierzchni przyciągają się na tyle mocno,żeciężar owadanie jest w stanie ich rozdzielić.•na powierzchni wody tworzy się warstwa, która nie jest rozrywana przez owada.•tworzy się błonka powierzchniowa, której oddziaływanie równoważy siłę ciężkościowada.Uwaga:Wyjaśnienie powinno w sposób bezpośredni lub opisowy odnosić się do wzajemnegooddziaływania owada i błonki powierzchniowej, a w konsekwencji równoważenia siłyciężkości owada.Nie uznaje się wyjaśnienia, w którym jest podana tylko przyczyna zjawiska, czyli powstaniebłonki powierzchniowej, ale brakuje opisu mechanizmu zjawiska, a więc wzajemnegooddziaływania ciał, np.:A–umożliwia poruszanie się niektórych gatunków owadów po powierzchni wody, ponieważ„powierzchnia wody tworzy błonkę, na której porusza się owad”(tautologia).Strona 2 z 352.C– umożliwia przetrwanie ryb słodkowodnych podczas zimy przy dnie zamarzającychzbiorników, ponieważ:•lód ma mniejszą gęstość niż woda, dlatego utrzymuje się na powierzchni, a położonegłębiej warstwy wody (odizolowane są od powietrza atmosferycznego i dzięki temu) niezamarzają.•lód znajdujący się na powierzchni wody izoluje głębsze, cieplejsze warstwy wody odzimnego powietrza.•woda o największej gęstości opada na dno zbiornika i nie wychładza się.Uwaga:Wyjaśnienie powinno bezpośrednio lub pośrednio odwoływać się do gradientu temperaturywody w zbiorniku, dzięki któremu najgłębsze warstwy wody są izolowaneod wpływu niskich temperatur.Nie uznaje się odpowiedzi, w których znajduje się jedynie stwierdzenie,żena dnie zbiornikawoda jest najcieplejsza lubżejest woda o temperaturze 4 °C.3.B– umożliwia pozbywanie się nadmiaru ciepła z organizmu człowieka podczas poceniasię, ponieważ:•w trakcie parowania woda zawarta w pocie pochłania ciepło (z organizmu), co pozwalana obniżenie temperatury ciała.•aby rozerwać wiązania wodorowe, potrzebna jest duża ilość ciepła odbieranegoz organizmu.Uwaga:Wyjaśnienie powinno bezpośrednio lub opisowo odnosić się do odbierania ciepła z organizmupodczas parowania (wody z) potu.Zadanie 2. (0–3)2.1. (0–1)Wymagania ogólneV. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje[…], formułuje i przedstawia opiniezwiązane z omawianymi zagadnieniamibiologicznymi, dobierając racjonalneargumenty.IV. Poszukiwanie, wykorzystaniei tworzenie informacji. Zdający odczytuje[…] i przetwarza informacje.Wymagania szczegółoweII. Budowa i funkcjonowanie komórki.Zdający:4) opisuje budowę i funkcje mitochondriów[…], podaje argumenty na rzecz ichendosymbiotycznego pochodzenia.Schemat punktowania1 p. – za prawidłowe uzasadnienie, odnoszące się do widocznego na schemacie kodowaniaczęści białek budujących syntazę ATP przez geny występujące w DNA jądrowym lubw DNA mitochondrialnym.0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.Strona 3 z 35Przykładowe rozwiązaniaMitochondria są organellami półautonomicznymi, ponieważ:•pomimo własnego DNA i obecności rybosomów, część białek budujących syntazę ATPjest kodowana poza genomem mitochondrialnym (przez genom jądrowy i syntetyzowanajest w cytoplazmie).•część białek tego kompleksu enzymatycznego jest syntezowana w cytoplazmie.•tylko część białek budujących syntazę ATP jest kodowana przez genom mitochondrialny.Uwaga:Nie uznaje się odpowiedzi ogólnych, nieodnoszących się do syntazy ATP, a podającychjedynie definicję organellów półautonomicznych.2.2. (0–1)Wymagania ogólneI. Poznanieświataorganizmówna różnych poziomach organizacjiżycia.Zdający […] przedstawia i wyjaśniaprocesy […] biologiczne, przedstawiazwiązki między strukturą a funkcją naróżnych poziomach organizacjiżycia[…].Wymagania szczegółoweII. Budowa i funkcjonowanie komórki.Zdający:4) opisuje budowę i funkcje mitochondriów[…].III. Metabolizm.3. Oddychanie wewnątrzkomórkowe. Zdający:3) opisuje na podstawie schematu przebieg [...]łańcuchaoddechowego; podaje miejscezachodzenia tych procesów w komórce4) wyjaśnia […] mechanizm syntezy ATP.Schemat punktowania1 p. – za wskazanie błony wewnętrznej jako miejsca lokalizacji aktywnej syntazy ATPw mitochondrium.0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.RozwiązanieC2.3. (0–1)Wymagania ogólneI. Poznanieświataorganizmówna różnych poziomach organizacjiżycia.Zdający […] przedstawia i wyjaśniaprocesy […] biologiczne.V. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje,odnosi się krytycznie do przedstawionychinformacji […].Wymagania szczegółoweIII. Metabolizm.3. Oddychanie wewnątrzkomórkowe. Zdający:4) wyjaśnia zasadę działaniałańcuchaoddechowego i mechanizm syntezy ATP.Schemat punktowania1 p. – za podkreślenie trzech właściwych określeń.0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.Strona 4 z 35RozwiązaniePrzez kanał utworzony z podjednostek syntazy ATP (elektrony/ protony)powracajądo (matriks /przestrzeni międzybłonowej).Ich przepływ przez kanał syntazy ATP umożliwiaprzyłączenie reszty fosforanowej do (ATP/ ADP).Zadanie 3. (0–2)3.1. (0–1)Wymagania ogólneV. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje[…], formułuje i przedstawia opiniezwiązane z omawianymi zagadnieniamibiologicznymi, dobierając racjonalneargumenty.IV. Poszukiwanie, wykorzystaniei tworzenie informacji. Zdającyodczytuje, selekcjonuje, porównujei przetwarza informacje.Wymagania szczegółoweIII. Metabolizm.1. Enzymy. Zdający:1) podaje charakterystyczne cechy budowyenzymu białkowego4) podaje przykłady różnych sposobówregulacji aktywności enzymów w komórce(inhibicja kompetycyjna i niekompetycyjna[...]).Schemat punktowania1 p. – za wskazanie inhibicji kompetycyjnej oraz uzasadnienie, uwzględniające bezpośredniolub pośrednio konkurencję dwóch substratów o centrum aktywne enzymu.0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.RozwiązanieAPrzykładowe uzasadnienie:•Ponieważ metanol i etanol konkurują o centrum aktywne tego enzymu.•Oba alkohole mają podobną budowę i przyłączają się do centrum aktywnegodehydrogenazy alkoholowej, która katalizuje ich utlenianie.3.2. (0–1)Wymagania ogólneV. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje[…], formułuje i przedstawia opiniezwiązane z omawianymi zagadnieniamibiologicznymi, dobierając racjonalneargumenty.II. Pogłębienie wiadomości dotyczącychbudowy i funkcjonowania organizmuludzkiego. Zdający objaśniafunkcjonowanie organizmu ludzkiegona różnych poziomach złożoności [...].I. Poznanieświataorganizmówna różnych poziomach organizacjiżycia.Zdający [...] przedstawia i wyjaśniaprocesy i zjawiska biologiczne [...].Wymagania szczegółoweIII. Metabolizm.1. Enzymy. Zdający:2) opisuje przebieg katalizy enzymatycznej3) […] określa czynniki warunkujące ichaktywność ([…] obecność inhibitorów […]).Strona 5 z 35 [ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl lemansa.htw.pl
//-->EGZAMIN MATURALNYW ROKU SZKOLNYM 2015/2016FORMUŁA OD 2015(„NOWA MATURA”)BIOLOGIAPOZIOM ROZSZERZONYZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃARKUSZ MBI-R1MAJ 2016Uwaga: Akceptowane są wszystkie odpowiedzi merytorycznie poprawne i spełniające warunkizadania.Zadanie 1. (0–3)Wymagania ogólneV. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje[…], wyjaśnia zależności przyczynowo-skutkowe [...].I. Poznanieświataorganizmów na różnychpoziomach organizacjiżycia.Zdający [...] przedstawia i wyjaśnia procesyi zjawiska biologiczne [...].II. Pogłębienie wiadomości dotyczącychbudowy i funkcjonowania organizmuludzkiego. Zdający objaśniafunkcjonowanie organizmu ludzkiegona różnych poziomach złożoności [...].Wymagania szczegółoweI. Budowa chemiczna organizmów.1. Zagadnienia ogólne. Zdający:4) wyjaśnia znaczenie wody dla organizmów,opierając się na jej właściwościach fizyczno-chemicznych.V. Budowa i funkcjonowanie organizmuczłowieka.2. Homeostaza organizmu człowieka. Zdający:1) przedstawia mechanizmy […]odpowiedzialne za utrzymanie wybranychparametrówśrodowiskawewnętrznegona określonym poziomie (wyjaśnia regulacjęstałej temperatury ciała [...]).Schemat punktowania3 p. – za właściwe przyporządkowanie wszystkich symboli literowych do trzech zdańi dokończenie wszystkich trzech zdań poprzez poprawne wyjaśnienie, w jaki sposóbwybrana właściwość warunkuje funkcjonowanie określonych organizmów.2 p. – za właściwe przyporządkowanie i właściwe wyjaśnienie tylko dwóch odpowiedzi.1 p. – za właściwe przyporządkowanie i właściwe wyjaśnienie tylko jednej odpowiedzi.0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.Przykładowe rozwiązania1.A– umożliwia poruszanie się niektórych gatunków owadów po powierzchni wody,ponieważ:•powierzchnia wody tworzy błonkę, na której utrzymuje się owad.•dzięki siłom kohezji tworzy się warstwa, po której porusza się lekki owad.•cząsteczki wody na jej powierzchni przyciągają się na tyle mocno,żeciężar owadanie jest w stanie ich rozdzielić.•na powierzchni wody tworzy się warstwa, która nie jest rozrywana przez owada.•tworzy się błonka powierzchniowa, której oddziaływanie równoważy siłę ciężkościowada.Uwaga:Wyjaśnienie powinno w sposób bezpośredni lub opisowy odnosić się do wzajemnegooddziaływania owada i błonki powierzchniowej, a w konsekwencji równoważenia siłyciężkości owada.Nie uznaje się wyjaśnienia, w którym jest podana tylko przyczyna zjawiska, czyli powstaniebłonki powierzchniowej, ale brakuje opisu mechanizmu zjawiska, a więc wzajemnegooddziaływania ciał, np.:A–umożliwia poruszanie się niektórych gatunków owadów po powierzchni wody, ponieważ„powierzchnia wody tworzy błonkę, na której porusza się owad”(tautologia).Strona 2 z 352.C– umożliwia przetrwanie ryb słodkowodnych podczas zimy przy dnie zamarzającychzbiorników, ponieważ:•lód ma mniejszą gęstość niż woda, dlatego utrzymuje się na powierzchni, a położonegłębiej warstwy wody (odizolowane są od powietrza atmosferycznego i dzięki temu) niezamarzają.•lód znajdujący się na powierzchni wody izoluje głębsze, cieplejsze warstwy wody odzimnego powietrza.•woda o największej gęstości opada na dno zbiornika i nie wychładza się.Uwaga:Wyjaśnienie powinno bezpośrednio lub pośrednio odwoływać się do gradientu temperaturywody w zbiorniku, dzięki któremu najgłębsze warstwy wody są izolowaneod wpływu niskich temperatur.Nie uznaje się odpowiedzi, w których znajduje się jedynie stwierdzenie,żena dnie zbiornikawoda jest najcieplejsza lubżejest woda o temperaturze 4 °C.3.B– umożliwia pozbywanie się nadmiaru ciepła z organizmu człowieka podczas poceniasię, ponieważ:•w trakcie parowania woda zawarta w pocie pochłania ciepło (z organizmu), co pozwalana obniżenie temperatury ciała.•aby rozerwać wiązania wodorowe, potrzebna jest duża ilość ciepła odbieranegoz organizmu.Uwaga:Wyjaśnienie powinno bezpośrednio lub opisowo odnosić się do odbierania ciepła z organizmupodczas parowania (wody z) potu.Zadanie 2. (0–3)2.1. (0–1)Wymagania ogólneV. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje[…], formułuje i przedstawia opiniezwiązane z omawianymi zagadnieniamibiologicznymi, dobierając racjonalneargumenty.IV. Poszukiwanie, wykorzystaniei tworzenie informacji. Zdający odczytuje[…] i przetwarza informacje.Wymagania szczegółoweII. Budowa i funkcjonowanie komórki.Zdający:4) opisuje budowę i funkcje mitochondriów[…], podaje argumenty na rzecz ichendosymbiotycznego pochodzenia.Schemat punktowania1 p. – za prawidłowe uzasadnienie, odnoszące się do widocznego na schemacie kodowaniaczęści białek budujących syntazę ATP przez geny występujące w DNA jądrowym lubw DNA mitochondrialnym.0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.Strona 3 z 35Przykładowe rozwiązaniaMitochondria są organellami półautonomicznymi, ponieważ:•pomimo własnego DNA i obecności rybosomów, część białek budujących syntazę ATPjest kodowana poza genomem mitochondrialnym (przez genom jądrowy i syntetyzowanajest w cytoplazmie).•część białek tego kompleksu enzymatycznego jest syntezowana w cytoplazmie.•tylko część białek budujących syntazę ATP jest kodowana przez genom mitochondrialny.Uwaga:Nie uznaje się odpowiedzi ogólnych, nieodnoszących się do syntazy ATP, a podającychjedynie definicję organellów półautonomicznych.2.2. (0–1)Wymagania ogólneI. Poznanieświataorganizmówna różnych poziomach organizacjiżycia.Zdający […] przedstawia i wyjaśniaprocesy […] biologiczne, przedstawiazwiązki między strukturą a funkcją naróżnych poziomach organizacjiżycia[…].Wymagania szczegółoweII. Budowa i funkcjonowanie komórki.Zdający:4) opisuje budowę i funkcje mitochondriów[…].III. Metabolizm.3. Oddychanie wewnątrzkomórkowe. Zdający:3) opisuje na podstawie schematu przebieg [...]łańcuchaoddechowego; podaje miejscezachodzenia tych procesów w komórce4) wyjaśnia […] mechanizm syntezy ATP.Schemat punktowania1 p. – za wskazanie błony wewnętrznej jako miejsca lokalizacji aktywnej syntazy ATPw mitochondrium.0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.RozwiązanieC2.3. (0–1)Wymagania ogólneI. Poznanieświataorganizmówna różnych poziomach organizacjiżycia.Zdający […] przedstawia i wyjaśniaprocesy […] biologiczne.V. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje,odnosi się krytycznie do przedstawionychinformacji […].Wymagania szczegółoweIII. Metabolizm.3. Oddychanie wewnątrzkomórkowe. Zdający:4) wyjaśnia zasadę działaniałańcuchaoddechowego i mechanizm syntezy ATP.Schemat punktowania1 p. – za podkreślenie trzech właściwych określeń.0 p. – za każdą inną odpowiedź lub za brak odpowiedzi.Strona 4 z 35RozwiązaniePrzez kanał utworzony z podjednostek syntazy ATP (elektrony/ protony)powracajądo (matriks /przestrzeni międzybłonowej).Ich przepływ przez kanał syntazy ATP umożliwiaprzyłączenie reszty fosforanowej do (ATP/ ADP).Zadanie 3. (0–2)3.1. (0–1)Wymagania ogólneV. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje[…], formułuje i przedstawia opiniezwiązane z omawianymi zagadnieniamibiologicznymi, dobierając racjonalneargumenty.IV. Poszukiwanie, wykorzystaniei tworzenie informacji. Zdającyodczytuje, selekcjonuje, porównujei przetwarza informacje.Wymagania szczegółoweIII. Metabolizm.1. Enzymy. Zdający:1) podaje charakterystyczne cechy budowyenzymu białkowego4) podaje przykłady różnych sposobówregulacji aktywności enzymów w komórce(inhibicja kompetycyjna i niekompetycyjna[...]).Schemat punktowania1 p. – za wskazanie inhibicji kompetycyjnej oraz uzasadnienie, uwzględniające bezpośredniolub pośrednio konkurencję dwóch substratów o centrum aktywne enzymu.0 p. – za odpowiedź, która nie spełnia powyższych wymagań, lub za brak odpowiedzi.RozwiązanieAPrzykładowe uzasadnienie:•Ponieważ metanol i etanol konkurują o centrum aktywne tego enzymu.•Oba alkohole mają podobną budowę i przyłączają się do centrum aktywnegodehydrogenazy alkoholowej, która katalizuje ich utlenianie.3.2. (0–1)Wymagania ogólneV. Rozumowanie i argumentacja.Zdający objaśnia i komentuje informacje[…], formułuje i przedstawia opiniezwiązane z omawianymi zagadnieniamibiologicznymi, dobierając racjonalneargumenty.II. Pogłębienie wiadomości dotyczącychbudowy i funkcjonowania organizmuludzkiego. Zdający objaśniafunkcjonowanie organizmu ludzkiegona różnych poziomach złożoności [...].I. Poznanieświataorganizmówna różnych poziomach organizacjiżycia.Zdający [...] przedstawia i wyjaśniaprocesy i zjawiska biologiczne [...].Wymagania szczegółoweIII. Metabolizm.1. Enzymy. Zdający:2) opisuje przebieg katalizy enzymatycznej3) […] określa czynniki warunkujące ichaktywność ([…] obecność inhibitorów […]).Strona 5 z 35 [ Pobierz całość w formacie PDF ]