Biomechanika stawu krzyzowo-biodrowego i spojenia lonowego. Tasmy miesniowe, Terapia manualna(1), ...
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
1.1
Biomechanika stawu krzy
Ň
owo biodrowego i spojenia łonowego.
Ta
Ļ
my mi
ħĻ
niowe
1.1.1
Biomechanika i stabilizacja stawu krzy
Ň
owo-biodrowego
Stabilizacja stawów krzy
Ň
owo-biodrowych polega na współfunkcjonowaniu i
uzupełnianiu si
ħ
dwóch mechanizmów:
¾
ryglowania strukturalnego (samoistnego), w którym uło
Ň
enie przestrzenne
struktur uniemo
Ň
liwia przemieszczanie si
ħ
centralnego elementu ku dołowi
(ryc.34) [3, 8].
¾
ryglowania siłowego (wymuszonego)
w którym, centralny element układu
pozostanie stabilny jedynie gdy zadziałaj
Ģ
siły poprzeczne zwi
ħ
kszaj
Ģ
c tarcie
(potrzebny wydatek energetyczny) (ryc.34) [3, 8].
Ryc.34 Ryglowanie strukturalne (po lewej) i ryglowanie siłowe (po prawej) [3].
Po poł
Ģ
czeniu tych dwóch mechanizmów uzyskamy model działania stawu krzy
Ň
owo-
biodrowego, dzi
ħ
ki któremu zachowuje on prawidłow
Ģ
stabilno
Ļę
z zachowaniem pewnych
mo
Ň
liwo
Ļ
ci ruchowych przy minimalnych kosztach energetycznych (ryc.35) [3, 8].
1
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Ryc.35 Schemat autoryglowania stawów krzy
Ň
owo-biodrowych [3].
Anatomia SKB powoduje,
Ň
e siła działaj
Ģ
ca na staw w pozycji wyprostowanej dzieli
si
ħ
na sił
ħ
działaj
Ģ
c
Ģ
prostopadle do powierzchni stawu-kompresyjn
Ģ
i sił
ħ
skierowan
Ģ
równolegle-
Ļ
cinaj
Ģ
c
Ģ
. Siła kompresyjna powoduje,
Ň
e zwarto
Ļę
stawu zwi
ħ
ksza si
ħ
, zmniejsza
si
ħ
jego ruchomo
Ļę
, co zabezpiecza go skutecznie przed podwichni
ħ
ciem (wraz z
zwi
ħ
kszaj
Ģ
cym si
ħ
obci
ĢŇ
eniem wzrasta stabilno
Ļę
). W zrównowa
Ň
eniu siły
Ļ
cinaj
Ģ
cej du
ŇĢ
rol
ħ
odgrywa struktura powierzchni stawowej SKB oraz struktura pokrywaj
Ģ
cej j
Ģ
chrz
Ģ
stki.
Mog
Ģ
one przybiera
ę
ró
Ň
ne formy: chrz
Ģ
stka od gładkiej do szorstkiej, a powierzchnia
stawowa od płaskiej do pofałdowanej [3].
Poł
Ģ
czenie mechanizmu zamkni
ħ
cia siłowego i strukturalnego stanowi makroskopowe
ukształtowanie powierzchni stawowych. SKB jest stawem płaskim co istotnie wpływa na
transmisje sił poprzecznych i zginaj
Ģ
cych w stosunku do stawu kulistego [3]. W celu lepszego
zrozumienia tego aspektu poni
Ň
ej przedstawiono schematy działania sił poprzecznych i
zginaj
Ģ
cych na staw płaski oraz na staw kulisty.
W przypadku
sił poprzecznych
działaj
Ģ
cych na
staw płaski
działaj
Ģ
ca siła boczna
wywoła boczne przesuni
ħ
cie jednego członu kostnego, a
Ň
do momentu gdy ruch zostanie
ograniczony przez wi
ħ
zadła (układ bierny) lub mi
ħĻ
nie (układ czynny). Zaburzone zostaje
liniowe uło
Ň
enie członów kostnych w zwi
Ģ
zku z czym pojawia si
ħ
ryzyko urazu
(podwichni
ħ
cia, zwichni
ħ
cia). W odniesieniu do
sił poprzecznych
działaj
Ģ
cych na
staw
kulisty nie istnieje powy
Ň
sza mo
Ň
liwo
Ļę
ze wzgl
ħ
du na ukształtowanie powierzchni
stawowych (ryc.36) [3].
2
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Ryc.36 Działanie sił poprzecznych na staw kulisty (po lewej) oraz działanie sił poprzecznych na staw
płaski (po prawej). Fp, Fp1- przeciwnie skierowane siły poprzeczne działaj
Ģ
ce na staw [3].
W przypadku działania sił zginaj
Ģ
cych nast
ħ
puje działanie momentu zginaj
Ģ
cego. I tak
w odniesieniu do
stawu płaskiego
rami
ħ
siły (r1) działaj
Ģ
cej na stabilizuj
Ģ
ce wi
ħ
zadła b
ħ
dzie
najwi
ħ
ksze z mo
Ň
liwych. Siła wywoła boczne pochylenie jednego z członów kostnych,
rozszerzenie szpary stawu po jednej stronie i przesuni
ħ
cie punktu kontaktu ko
Ļ
ci na kraw
ħ
d
Ņ
jej powierzchni Natomiast działanie sił zginaj
Ģ
cych na staw kulisty powoduje,
Ň
e zw
ħŇ
enie
szpary stawu nast
Ģ
pi dopiero po ruchach toczenia i
Ļ
lizgu
Ļ
ródstawowego, przez co rami
ħ
siły
działaj
Ģ
cej na wi
ħ
zadła b
ħ
dzie mniejsze (ryc.37) [3].
3
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Ryc.37 Schemat działania momentu zginaj
Ģ
cego (Mz) na staw płaski (u góry) oraz na staw kulisty (u
dołu). Fk - siła kompresyjna, Fr - siła reakcji powierzchni stawu, Fs - siła wywołuj
Ģ
ca separacj
ħ
powierzchni
stawu, Fw - siła wytwarzana przez wi
ħ
zadła, r1 - rami
ħ
d
Ņ
wigni [3].
Stosunek wymiarów linijnych SKB w ka
Ň
dej płaszczy
Ņ
nie odniesienia do pola
powierzchni pozostaje wysoki co powoduje,
Ň
e siły działaj
Ģ
ce na wi
ħ
zadła posiadaj
Ģ
długie
d
Ņ
wignie. To predysponuje staw do du
Ň
ej mobilno
Ļ
ci. Jednak z drugiej strony staw ten
posiada silne układy mi
ħĻ
niowo-powi
ħ
ziowo-wi
ħ
zadłowe, których zadaniem jest t
Ģ
mobilno
Ļę
ogranicza
ę
. SKB działa w układzie, w którym element mechanizmu zamkni
ħ
cia
strukturalnego optymalizuje efektywno
Ļę
działania mechanizmu zamkni
ħ
cia siłowego [3].
Skuteczno
Ļę
zamkni
ħ
cia siłowego SKB zapewniaj
Ģ
du
Ň
e układy mi
ħ
siniowo-
wi
ħ
zadłowo-powi
ħ
ziowe, które generuj
Ģ
siły prostopadłe do powierzchni stawu, zwi
ħ
kszaj
Ģ
c
kompresj
ħ
i sił
ħ
tarcia, co równowa
Ň
y siły
Ļ
cinaj
Ģ
ce działaj
Ģ
ce na staw [3, 8]. Do
najwa
Ň
niejszych z nich nale
ŇĢ
ta
Ļ
ma powierzchowna tylna, ta
Ļ
ma funkcjonalna tylna, układ
boczny oraz ta
Ļ
ma funkcjonalna przednia.
Ta
Ļ
ma powierzchowna tylna (ang. superficial back line - SBL), według Lee
odpowiada układowi podłu
Ň
nemu gł
ħ
bokiemu. Przebieg tej ta
Ļ
my jest nast
ħ
puj
Ģ
cy:
podeszwowa powierzchnia palucha i palców
ŗ
rozci
ħ
gno podeszwowe i krótkie zginacze
palców
ŗ
pi
ħ
ta
ŗ
Ļ
ci
ħ
gno Achillesa, mi
ħ
sie
ı
brzuchaty łydki
ŗ
kłykcie ko
Ļ
ci udowej
ŗ
mi
ħĻ
nie kulszowo-goleniowe
ŗ
guz kulszowy
ŗ
wi
ħ
zadło krzy
Ň
owo-guzowe
ŗ
ko
Ļę
krzy
Ň
owa
ŗ
powi
ħŅ
piersiowo-l
ħ
d
Ņ
wiowa, mi
ħ
sie
ı
prostownik grzbietu
ŗ
guzowato
Ļę
potyliczna
ŗ
czepiec
Ļ
ci
ħ
gnisty, powi
ħŅ
czaszki
ŗ
brzeg nadoczodołowy
(pogrubion
Ģ
czcionk
Ģ
oznaczone zostały kostne przyczepy). Wszystkie wymienione elementy znajduj
Ģ
si
ħ
po jednej stronie ciała (ryc.38) [10]. Aktywno
Ļę
tej ta
Ļ
my powoduje wzmo
Ň
one napi
ħ
cie
powi
ħ
zi piersiowo-l
ħ
d
Ņ
wiowej co istotnie przyczynia si
ħ
do kompresji w SKB. Jednocze
Ļ
nie
kontrola napi
ħ
cia mi
ħĻ
nia dwugłowego uda pozwala na sterowanie zakresem nutacji ko
Ļ
ci
krzy
Ň
owej.
4
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Ryc. 38 Ta
Ļ
ma podłu
Ň
na tylna i schemat jej przebiegu (na podstawie [10]).
Ta
Ļ
ma funkcjonalna tylna (ang. back functional line - BFL) według tej samej autorki
odpowiada układowi tylnemu sko
Ļ
nemu. Przebieg tej ta
Ļ
my jest nast
ħ
puj
Ģ
cy:
guzowato
Ļę
piszczelowa
ŗ
Ļ
ci
ħ
gno podrzepkowe
ŗ
rzepka
ŗ
mi
ħ
sie
ı
obszerny boczny
ŗ
trzon ko
Ļ
ci
udowej
ŗ
mi
ħ
sie
ı
po
Ļ
ladkowy wielki
ŗ
ko
Ļę
krzy
Ň
owa
ŗ
powi
ħŅ
krzy
Ň
owa i piersiowo-
l
ħ
d
Ņ
wiowa, mi
ħ
sie
ı
najszerszy grzbietu
ŗ
trzon ko
Ļ
ci ramiennej
(kursyw
Ģ
wyró
Ň
nione
zostały elementy umiejscowione kontralateralnie, pogrubion
Ģ
czcionk
Ģ
oznaczone zostały
kostne przyczepy) (ryc.39) [10].
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl lemansa.htw.pl
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
1.1
Biomechanika stawu krzy
Ň
owo biodrowego i spojenia łonowego.
Ta
Ļ
my mi
ħĻ
niowe
1.1.1
Biomechanika i stabilizacja stawu krzy
Ň
owo-biodrowego
Stabilizacja stawów krzy
Ň
owo-biodrowych polega na współfunkcjonowaniu i
uzupełnianiu si
ħ
dwóch mechanizmów:
¾
ryglowania strukturalnego (samoistnego), w którym uło
Ň
enie przestrzenne
struktur uniemo
Ň
liwia przemieszczanie si
ħ
centralnego elementu ku dołowi
(ryc.34) [3, 8].
¾
ryglowania siłowego (wymuszonego)
w którym, centralny element układu
pozostanie stabilny jedynie gdy zadziałaj
Ģ
siły poprzeczne zwi
ħ
kszaj
Ģ
c tarcie
(potrzebny wydatek energetyczny) (ryc.34) [3, 8].
Ryc.34 Ryglowanie strukturalne (po lewej) i ryglowanie siłowe (po prawej) [3].
Po poł
Ģ
czeniu tych dwóch mechanizmów uzyskamy model działania stawu krzy
Ň
owo-
biodrowego, dzi
ħ
ki któremu zachowuje on prawidłow
Ģ
stabilno
Ļę
z zachowaniem pewnych
mo
Ň
liwo
Ļ
ci ruchowych przy minimalnych kosztach energetycznych (ryc.35) [3, 8].
1
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Ryc.35 Schemat autoryglowania stawów krzy
Ň
owo-biodrowych [3].
Anatomia SKB powoduje,
Ň
e siła działaj
Ģ
ca na staw w pozycji wyprostowanej dzieli
si
ħ
na sił
ħ
działaj
Ģ
c
Ģ
prostopadle do powierzchni stawu-kompresyjn
Ģ
i sił
ħ
skierowan
Ģ
równolegle-
Ļ
cinaj
Ģ
c
Ģ
. Siła kompresyjna powoduje,
Ň
e zwarto
Ļę
stawu zwi
ħ
ksza si
ħ
, zmniejsza
si
ħ
jego ruchomo
Ļę
, co zabezpiecza go skutecznie przed podwichni
ħ
ciem (wraz z
zwi
ħ
kszaj
Ģ
cym si
ħ
obci
ĢŇ
eniem wzrasta stabilno
Ļę
). W zrównowa
Ň
eniu siły
Ļ
cinaj
Ģ
cej du
ŇĢ
rol
ħ
odgrywa struktura powierzchni stawowej SKB oraz struktura pokrywaj
Ģ
cej j
Ģ
chrz
Ģ
stki.
Mog
Ģ
one przybiera
ę
ró
Ň
ne formy: chrz
Ģ
stka od gładkiej do szorstkiej, a powierzchnia
stawowa od płaskiej do pofałdowanej [3].
Poł
Ģ
czenie mechanizmu zamkni
ħ
cia siłowego i strukturalnego stanowi makroskopowe
ukształtowanie powierzchni stawowych. SKB jest stawem płaskim co istotnie wpływa na
transmisje sił poprzecznych i zginaj
Ģ
cych w stosunku do stawu kulistego [3]. W celu lepszego
zrozumienia tego aspektu poni
Ň
ej przedstawiono schematy działania sił poprzecznych i
zginaj
Ģ
cych na staw płaski oraz na staw kulisty.
W przypadku
sił poprzecznych
działaj
Ģ
cych na
staw płaski
działaj
Ģ
ca siła boczna
wywoła boczne przesuni
ħ
cie jednego członu kostnego, a
Ň
do momentu gdy ruch zostanie
ograniczony przez wi
ħ
zadła (układ bierny) lub mi
ħĻ
nie (układ czynny). Zaburzone zostaje
liniowe uło
Ň
enie członów kostnych w zwi
Ģ
zku z czym pojawia si
ħ
ryzyko urazu
(podwichni
ħ
cia, zwichni
ħ
cia). W odniesieniu do
sił poprzecznych
działaj
Ģ
cych na
staw
kulisty nie istnieje powy
Ň
sza mo
Ň
liwo
Ļę
ze wzgl
ħ
du na ukształtowanie powierzchni
stawowych (ryc.36) [3].
2
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Ryc.36 Działanie sił poprzecznych na staw kulisty (po lewej) oraz działanie sił poprzecznych na staw
płaski (po prawej). Fp, Fp1- przeciwnie skierowane siły poprzeczne działaj
Ģ
ce na staw [3].
W przypadku działania sił zginaj
Ģ
cych nast
ħ
puje działanie momentu zginaj
Ģ
cego. I tak
w odniesieniu do
stawu płaskiego
rami
ħ
siły (r1) działaj
Ģ
cej na stabilizuj
Ģ
ce wi
ħ
zadła b
ħ
dzie
najwi
ħ
ksze z mo
Ň
liwych. Siła wywoła boczne pochylenie jednego z członów kostnych,
rozszerzenie szpary stawu po jednej stronie i przesuni
ħ
cie punktu kontaktu ko
Ļ
ci na kraw
ħ
d
Ņ
jej powierzchni Natomiast działanie sił zginaj
Ģ
cych na staw kulisty powoduje,
Ň
e zw
ħŇ
enie
szpary stawu nast
Ģ
pi dopiero po ruchach toczenia i
Ļ
lizgu
Ļ
ródstawowego, przez co rami
ħ
siły
działaj
Ģ
cej na wi
ħ
zadła b
ħ
dzie mniejsze (ryc.37) [3].
3
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Ryc.37 Schemat działania momentu zginaj
Ģ
cego (Mz) na staw płaski (u góry) oraz na staw kulisty (u
dołu). Fk - siła kompresyjna, Fr - siła reakcji powierzchni stawu, Fs - siła wywołuj
Ģ
ca separacj
ħ
powierzchni
stawu, Fw - siła wytwarzana przez wi
ħ
zadła, r1 - rami
ħ
d
Ņ
wigni [3].
Stosunek wymiarów linijnych SKB w ka
Ň
dej płaszczy
Ņ
nie odniesienia do pola
powierzchni pozostaje wysoki co powoduje,
Ň
e siły działaj
Ģ
ce na wi
ħ
zadła posiadaj
Ģ
długie
d
Ņ
wignie. To predysponuje staw do du
Ň
ej mobilno
Ļ
ci. Jednak z drugiej strony staw ten
posiada silne układy mi
ħĻ
niowo-powi
ħ
ziowo-wi
ħ
zadłowe, których zadaniem jest t
Ģ
mobilno
Ļę
ogranicza
ę
. SKB działa w układzie, w którym element mechanizmu zamkni
ħ
cia
strukturalnego optymalizuje efektywno
Ļę
działania mechanizmu zamkni
ħ
cia siłowego [3].
Skuteczno
Ļę
zamkni
ħ
cia siłowego SKB zapewniaj
Ģ
du
Ň
e układy mi
ħ
siniowo-
wi
ħ
zadłowo-powi
ħ
ziowe, które generuj
Ģ
siły prostopadłe do powierzchni stawu, zwi
ħ
kszaj
Ģ
c
kompresj
ħ
i sił
ħ
tarcia, co równowa
Ň
y siły
Ļ
cinaj
Ģ
ce działaj
Ģ
ce na staw [3, 8]. Do
najwa
Ň
niejszych z nich nale
ŇĢ
ta
Ļ
ma powierzchowna tylna, ta
Ļ
ma funkcjonalna tylna, układ
boczny oraz ta
Ļ
ma funkcjonalna przednia.
Ta
Ļ
ma powierzchowna tylna (ang. superficial back line - SBL), według Lee
odpowiada układowi podłu
Ň
nemu gł
ħ
bokiemu. Przebieg tej ta
Ļ
my jest nast
ħ
puj
Ģ
cy:
podeszwowa powierzchnia palucha i palców
ŗ
rozci
ħ
gno podeszwowe i krótkie zginacze
palców
ŗ
pi
ħ
ta
ŗ
Ļ
ci
ħ
gno Achillesa, mi
ħ
sie
ı
brzuchaty łydki
ŗ
kłykcie ko
Ļ
ci udowej
ŗ
mi
ħĻ
nie kulszowo-goleniowe
ŗ
guz kulszowy
ŗ
wi
ħ
zadło krzy
Ň
owo-guzowe
ŗ
ko
Ļę
krzy
Ň
owa
ŗ
powi
ħŅ
piersiowo-l
ħ
d
Ņ
wiowa, mi
ħ
sie
ı
prostownik grzbietu
ŗ
guzowato
Ļę
potyliczna
ŗ
czepiec
Ļ
ci
ħ
gnisty, powi
ħŅ
czaszki
ŗ
brzeg nadoczodołowy
(pogrubion
Ģ
czcionk
Ģ
oznaczone zostały kostne przyczepy). Wszystkie wymienione elementy znajduj
Ģ
si
ħ
po jednej stronie ciała (ryc.38) [10]. Aktywno
Ļę
tej ta
Ļ
my powoduje wzmo
Ň
one napi
ħ
cie
powi
ħ
zi piersiowo-l
ħ
d
Ņ
wiowej co istotnie przyczynia si
ħ
do kompresji w SKB. Jednocze
Ļ
nie
kontrola napi
ħ
cia mi
ħĻ
nia dwugłowego uda pozwala na sterowanie zakresem nutacji ko
Ļ
ci
krzy
Ň
owej.
4
Physiotherapy & Medicine
www.pandm.org
Ryc. 38 Ta
Ļ
ma podłu
Ň
na tylna i schemat jej przebiegu (na podstawie [10]).
Ta
Ļ
ma funkcjonalna tylna (ang. back functional line - BFL) według tej samej autorki
odpowiada układowi tylnemu sko
Ļ
nemu. Przebieg tej ta
Ļ
my jest nast
ħ
puj
Ģ
cy:
guzowato
Ļę
piszczelowa
ŗ
Ļ
ci
ħ
gno podrzepkowe
ŗ
rzepka
ŗ
mi
ħ
sie
ı
obszerny boczny
ŗ
trzon ko
Ļ
ci
udowej
ŗ
mi
ħ
sie
ı
po
Ļ
ladkowy wielki
ŗ
ko
Ļę
krzy
Ň
owa
ŗ
powi
ħŅ
krzy
Ň
owa i piersiowo-
l
ħ
d
Ņ
wiowa, mi
ħ
sie
ı
najszerszy grzbietu
ŗ
trzon ko
Ļ
ci ramiennej
(kursyw
Ģ
wyró
Ň
nione
zostały elementy umiejscowione kontralateralnie, pogrubion
Ģ
czcionk
Ģ
oznaczone zostały
kostne przyczepy) (ryc.39) [10].
5
[ Pobierz całość w formacie PDF ]