Budda (1), Referaty, Religie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
Budda
Życie Siddharthy Gautamy, znanego jako Budda (czyli Oświecony), stanowi ideał, do którego próbują
dążyć jego zwolennicy, starając się osiągnąć zbawienie.
Na temat życiorysu Siddharthy Gautamy, księcia nepalskiego, założyciela buddyzmu, istnieje niewiele doku-
mentów. Wiele z tego, co o nim wiemy, może być więc legendą. Według jednej z takich opowieści astrologowie obecni
przy narodzinach Gautamy przepowiedzieli, że młody książę albo zostanie wielkim kompozytorem, albo, jeżeli stanie
się świadkiem cierpienia, nauczycielem. Ojciec Gautamy, Śiuddhodana, władca z rodu Śiakjów w Dolinie Gangesu,
zapewnił synowi wspaniałe dzieciństwo godne księcia w luksusowym otoczeniu swego dworu.
W wieku 16 lat książę poślubił swą piękną kuzynkę Jośiodharę, urodził im się syn, Rahula. Gautama nie mógł
więcej pragnąć od życia, jednak nie czuł się usatysfakcjonowany. Gdy skończył 29 lat, namówił Channę, który powoził
jego rydwanem, by zabrał go poza pałac, co było sprzeczne z kategorycznym zakazem ojca. Tutaj Gautama po raz pier-
wszy w swym niezmąconym dotąd problemami życiu ujrzał na własne oczy cierpiących ludzi. Pierwszym był starzec,
dzięki któremu książę zdał sobie sprawę z nieodwracalności procesu starzenia, drugim człowiek chory. Następnie
Gautama zobaczył zwłoki, które uprzytomniły mu realność śmierci, w końcu zaś pojął, czym jest prawdziwy spokój
duszy, gdy spotkał wędrownego ascetę.
Sens cierpienia
Zastanawiając się nad tymi czterema spotkaniami, Gautama zdał sobie sprawę, że był świadkiem cierpienia w
życiu ludzkim. Ból, obecny w życiu ludzkim tak go poruszył, że zaczął szukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego cierpie-
nie istnieje. Postanowił więc zająć się poszukiwaniem sensu życia. Porzucił żonę i rodzinę, zrezygnował z przywilejów
związanych ze swoim statusem społecznym.
Zamierzał zostać ascetą – człowiekiem, który radzi sobie bez jakichkolwiek środków materialnych i ogranicza
swoje potrzeby w sposób skrajnie rygorystyczny, narzucając sobie surową dyscyplinę.
Gautama przywdział habit mnicha, ściął włosy i wyruszył w podróż na południe do królestwa Magadhy w
poszukiwaniu nauczycieli, którzy mogliby mu służyć za mistrzów w poszukiwaniu prawdy. Znalazł dwóch mędrców,
którzy nauczyli go sztuki medytacji. Jednak Gautama wciąż nie czuł się w pełni usatysfakcjonowany i postanowił prze-
nieść się do Urubilwa (Uruwela), gdzie zamieszkał w pięknym gaju. Tam poznał pięciu towarzyszy, razem z którymi
poddał się surowej ascezie i skrajnemu umartwieniu. Według pewnego przekazu Gautama ślubował pościć, aż poczuje
kręgosłup na brzuchu.
Jedna z legend opowiada, jak pięć lat później Gautama zatrzymał się pod świętym drzewem bodhi. Siedząc w
pozycji lotosu, medytował przez 45 dni, usiłując rozwiązać tajemnicę cierpienia. Gdy poszukiwał odpowiedzi na drę-
czące go pytania, Mara, uosobienie całego zła na świecie, wystawił go na ciężkie pokusy. Kiedy Mara wezwał w końcu
Gautamę, by ten udowodnił swą dobroć, asceta dotknął ręką ziemi, a ta przemówiła, drżąc: „Jam jest jego świadkiem”.
Mara uciekł, pokonany, a Gautama stwierdził, że wreszcie osiągnął nirwanę – ostateczne oświecenie dotyczące natury
świata
–
stan
wiedzy,
wewnętrznego
spokoju
i
uwolnienia
od
wszelkich
pragnień
i
od
samsary
,
czyli
związków
ze
światem
materialnym.
Charakterystyczne dla wizerunków Buddy są wyd-
łużone płatki uszu i szaty książęce – oznaka jego
arystokratycznego pochodzenia. W wieku 29 lat
człowiek, który miał w późniejszych stuleciach
zdobyć miliony wyznawców, odrzucił swe ziemskie
dobra i pozycję społeczną, by praktykować ascezę
w poszukiwaniu prawdy o kondycji ludzkiej.
1
Prawdy i ścieżki
Gautama zdecydował się podążać teraz ścieżką, która biegnąć miała między skrajnościami ascezy i przepychu.
Udał się do Sarnath i podzielił się swą wiedzą o naturze świata oraz sposobach przezwyciężenia problemów ludzkiej
egzystencji z pięcioma towarzyszącymi mu ascetami. Uczył ich i tych, którzy do nich dołączyli, życia według Czterech
Szlachetnych Prawd: całe życie jest cierpieniem, cierpienie spowodowane jest pragnieniami dotyczącymi rzeczy mate-
rialnych, odrzucenie tych pragnień powoduje koniec cierpień, istnieje sposób na spowodowanie wygaśnięcia pragnień.
Ci, którzy prawdziwie zrozumieli jego nauki, mieli ostatecznie osiągnąć nirwanę.
Żeby osiągnąć nirwanę, Gautama radził uczniom podążać Ośmioraką Ścieżką – powinni utrzymywać zrówno-
ważone poglądy, mieć dobre intencje, mówić z namysłem, zachowywać się poprawnie, żyć uczciwie, przykładać się do
pracy, być sprawiedliwi oraz osiągnąć zdolność pełnej koncentracji. Poruszając się tą ścieżką, można wygasić wszelkie
pragnienia i żądze i osiągnąć wybawienie od cierpienia.
Późniejsza działalność
Większość z pozostałych lat życia Budda spędził, działając jako nauczyciel wędrowny na równinach położo-
nych wzdłuż Gangesu. Zgromadził wielu uczniów i założył pierwszą wspólnotę buddyjską – Sanghę. Udzielał pouczeń
dotyczących etyki. Wrócił nawet do domu rodzinnego, by nawracać bliskich i dwór królewski. Jego macocha, Pradża-
pati Gautami, przejęta jego nauką, zalożyła pierwszą żeńską wspólnotę.
W X wieku naszej ery buddyzm rozprzestrzenił się z
Nepalu na wschód. W Chinach i innych krajach re-
gionu powstawały dzieła związane z życiem Buddy, ta-
kie jak to przedstawiające Buddę na koniu.
Testament Buddy
W roku 483 p.n.e. Budda przebywał w wiosce
Peluwa, gdzie poważnie zachorował. Choć wydawało się,
że wraca do zdrowia, czuł już zbliżającą się śmierć i za-
czął wydawać ostatnie dyspozycje i głosić nauki. Wresz-
cie udał się do innej wsi – Pawa, gdzie ugościł go miejs-
cowy kowal. Uczta stała się bezpośrednią przyczyną
śmierci Siddharthy.
Ostatnie godziny życia spędził w gaju nad rzeką,
gdzie leżąc na prawym boku między dwoma drzewami
miał, według przekazów, wyszeptać słowa: „Zapracujcie
na swoje zbawienie gorliwością”. Buddyści wierzą, że w
momencie śmierci, którą określa się mianem
parnirvana
,
osiągnął całkowitą nirwanę będącą wyzwoleniem z cyklu
odradzania się w kolejnych wcieleniach i zamkniętego
kręgu cierpienia.
Po śmierci Gautamy buddyzm stopniowo się
rozszerzał na cały subkontynent indyjski. Już w III wieku
p.n.e. na obszarze od Himalajów do przylądka Komoryn
stał się religią dominującą. Zaczęło powstawać wiele le-
gend o wspaniałych czynach Siddharthy, które weszły do
tradycji buddyjskiej, opowiadano o jego nadprzyrodzo-
nych zdolnościach i symbolach władzy. Pojawiły się po-
dania o jego heroicznych wyczynach w poprzednich
wcieleniach, a wśród zwolenników jego nauk szybko
wykształcił się kult jego osoby.
Świątynie buddyjskie w jaskiniach Ellora na północny
wschód od Bombaju. Powstały one w VII i VIII wieku
naszej ery, gdy muzułmanie i braminiści starali się
wykorzenić buddyzm z Indii.
2
Dwie szkoły
Mniej więcej w tym czasie uczniowie Buddy podzielili się na dwie szkoły. Konserwatywna therawada rozpa-
trywała go jako postać historyczną, a w doktrynie zwanej mahajaną Buddę uważa się za ziemskie wcielenie już oświe-
conego odwiecznego Buddy.
W VII i VIII wieku naszej ery buddystów prześladowali systematycznie braminiści, a potem z większej części
obszaru Indii wyparli ich najeźdźcy muzułmańscy. Jednakże buddyzm nie stracił silnej pozycji w górzystym Nepalu,
skąd rozprzestrzenił się do Tybetu, na Cejlon, do Birmy, na Tajwan, do Tajlandii, Chin, Korei i Japonii.
Czy wiesz, że...
Współczesny Buddyzm
Imię Budda znaczy „Oświecony”. Siddhartha
Gautama znany jest także pod imionami Śakjamuni,
co oznacza „Mędrzec z rodu Śiakja” i Bodhisattva,
czyli „Kroczący drogą ku oświeceniu”.
Obecnie na świecie żyje około 300 milionów
wyznawców buddyzmu. Liczba ta stanowi jedynie war-
tość szacunkową, ze względu na brak dokładnych da-
nych na temat buddystów w Chinach. Na Wschodzie
buddyzm uważany jest za doktrynę, która nie przeszka-
dza w uczestnictwie w praktykach i obrzędach konfu-
cjańskich, hinduistycznych, szintoistycznych czy tao-
istycznych. Wiadomo, że w pozostałych krajach świata
żyje ich około 200 milionów.
Z
buddyzmu
pierwotnego
wyodrębniły
się
dwa
podstawowe kierunki – hinajana (mały wóz), popularna
w Sri Lance, Birmie, Tajlandii i Kambodży oraz
mahajana (wielki wóz), której wyznawcy zamieszkują
Chiny, Japonię, Wietnam i Koreę. Mahajana charak-
teryzuje się różnorodnymi wierzeniami i praktykami
religijnymi. Do ciekawszych sekt należą chan i inne
formy zen, które czerpią wiele również z pozabud-
dyjskiej tradycji myśli filozoficznej Chin i Japonii.
Buddy nie czci się jako boga, jednak oddaje
się cześć jego posągom, wokół których skupiają się
praktyki religijne buddystów i które rozpowszechnio-
ne są na całym obszarze panowania buddyzmu. Na
posągach tych Siddhartha przedstawiany jest często z
wydłużonymi płatkami uszu, z których zwisa biżute-
ria. Na jego głowie znajduje się kok, który symbolizu-
je mądrość i światło wewnętrzne. Czasami ręka po-
sągu dotyka ziemi, by przypomnieć walkę Buddy z
Marą, uosobieniem zła. Na innych posągach Budda
leży na boku, w pozycji, którą, według przekazu,
przyjął bezpośrednio przed śmiercią.
Podobnie buddyzm tybetański łączy filozofię mahajany z innymi starszymi, rdzennie tybetańskimi wierzeniami. Maha-
jana uformowała się około I wieku na terenie Indii jako bardziej liberalna interpretacja nauk Buddy. Nazwa „wielki
wóz” pochodzi z przypowieści odnalezionej w tekstach religijnych, ma też odzwierciedlać rzekomą wyższość tego
kierunku buddyzmu nad innymi i fakt, że jej wyznawcy mogą pochodzić z różnych warstw społecznych i nie muszą być
zakonnikami (zakony jako miejsca wewnętrznego doskonalenia są ważnym elementem hinajany). Mahajana uczy, że
nie istnieje tylko jeden Budda. Na przestrzeni wieków pojawiło się i będzie pojawiać wiele wcieleń jego wiecznej
istoty, niejako kolejnych buddów, którzy mają przyczynić się do zbawienia ludzkości, uwolnienia ludzi z cyklu istnie-
nia i cierpienia.
W hinajanie każdy człowiek może stać się istotą doskonałą, czyli arhantem, w lańcuchu wcieleń, jeśli postępu-
je zgodnie z naukami Buddy. W mahajanie to wyzwolenie możliwe jest dzięki bodhisattwom – żyjącym lub niebiań-
skim istotom, które dostąpiły oświecenia, ale porzuciły stan ostatecznej nirwany po to, by pomagać innym istotom osią-
gnąć oświecenie. To poświęcenie dla dobra ogółu pozwala wyznawcom mahajany głosić wyższość nad innymi formami
buddyzmu.
Ekspansja Buddyzmu
Od mniej więcej II wieku n.e. wzdłuż szlaków handlowych z północnych Indii buddyzm zaczął przenikać do
Chin. Z Chin buddyzm przywędrował do Korei, a stamtąd do Japonii. Zarówno Chiny, jak i Japonia posiadały sięgające
bardzo odległych czasów tradycje religijne (taoizm w Chinach i szintoizm w Japonii) zupełnie niepodobne do nauk
buddyzmu. Buddyzm nie mógł jednak rozwijać się w oderwaniu od tych lokalnych religii. Stąd obecnie w chińskim i
japońskim buddyzmie można wyśledzić wiele elementów wcześniejszych praktyk religijnych.
3
Buddyzm tybetański
Trzeci kierunek buddyzmu, wadżarjana (diamentowy wóz) powstał w Indiach, najprawdopodobniej w VII
wieku i wkrótce dotarł do Tybetu, gdzie rozwinął się i wkrótce stał się odmianą dominującą. Jest to mistyczna forma
buddyzmu. Wielkie znaczenie mają w niej mistyczne praktyki i modlitwy prowadzące do oświecenia. Należą do nich
mantry, tantry i mandale. Mantra to mistyczna formuła powtarzana w nieskończoność. Najsłynniejszą mantrą jest Om
mani
padmi bum
, co w wolnym tłumaczeniu znaczy „Niech żyje klejnot w lotosie”. Tantry to obrzędy, w których zna-
czenie wyrażane jest również za pomocą ciała, a mandale to geometryczne diagramy przedstawiające kosmos i panu-
jące w nim relacje. W buddyzmie tybetańskim istnieje wiele sekt, z których największa jest sekta tak zwanych „żółtych
czapek”. Jej przywódcą jest dalajlama – kolejne wcielenie bodhisattwy Awalokiteśwary - wcielenia litości. Kiedy umie-
ra dalajlama, mnisi szukają jego kolejnego wcielenia wśród małych dzieci.
Medytacje
Medytacje rozpowszechniły się zwłaszcza w chińskiej szkole chan i japońskiej zen. Według tych szkół, dzięki
długotrwałej medytacji możliwe jest osiągnięcie stanu oświecenia. Medytacja jest pozaracjonalna, jednym z jej elemen-
tów jest oczyszczenie umysłu z myśli, czasami jednak stosuje się metodę kontemplacji zagadek albo paradoksów, czyli
tzw. koanów. Jednym z najbardziej znanych koanów jest zdanie: „jaki dźwięk rozbrzmiewa, kiedy się klaszcze jedną
ręką?!”.
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]
zanotowane.pl doc.pisz.pl pdf.pisz.pl lemansa.htw.pl
Budda
Życie Siddharthy Gautamy, znanego jako Budda (czyli Oświecony), stanowi ideał, do którego próbują
dążyć jego zwolennicy, starając się osiągnąć zbawienie.
Na temat życiorysu Siddharthy Gautamy, księcia nepalskiego, założyciela buddyzmu, istnieje niewiele doku-
mentów. Wiele z tego, co o nim wiemy, może być więc legendą. Według jednej z takich opowieści astrologowie obecni
przy narodzinach Gautamy przepowiedzieli, że młody książę albo zostanie wielkim kompozytorem, albo, jeżeli stanie
się świadkiem cierpienia, nauczycielem. Ojciec Gautamy, Śiuddhodana, władca z rodu Śiakjów w Dolinie Gangesu,
zapewnił synowi wspaniałe dzieciństwo godne księcia w luksusowym otoczeniu swego dworu.
W wieku 16 lat książę poślubił swą piękną kuzynkę Jośiodharę, urodził im się syn, Rahula. Gautama nie mógł
więcej pragnąć od życia, jednak nie czuł się usatysfakcjonowany. Gdy skończył 29 lat, namówił Channę, który powoził
jego rydwanem, by zabrał go poza pałac, co było sprzeczne z kategorycznym zakazem ojca. Tutaj Gautama po raz pier-
wszy w swym niezmąconym dotąd problemami życiu ujrzał na własne oczy cierpiących ludzi. Pierwszym był starzec,
dzięki któremu książę zdał sobie sprawę z nieodwracalności procesu starzenia, drugim człowiek chory. Następnie
Gautama zobaczył zwłoki, które uprzytomniły mu realność śmierci, w końcu zaś pojął, czym jest prawdziwy spokój
duszy, gdy spotkał wędrownego ascetę.
Sens cierpienia
Zastanawiając się nad tymi czterema spotkaniami, Gautama zdał sobie sprawę, że był świadkiem cierpienia w
życiu ludzkim. Ból, obecny w życiu ludzkim tak go poruszył, że zaczął szukać odpowiedzi na pytanie, dlaczego cierpie-
nie istnieje. Postanowił więc zająć się poszukiwaniem sensu życia. Porzucił żonę i rodzinę, zrezygnował z przywilejów
związanych ze swoim statusem społecznym.
Zamierzał zostać ascetą – człowiekiem, który radzi sobie bez jakichkolwiek środków materialnych i ogranicza
swoje potrzeby w sposób skrajnie rygorystyczny, narzucając sobie surową dyscyplinę.
Gautama przywdział habit mnicha, ściął włosy i wyruszył w podróż na południe do królestwa Magadhy w
poszukiwaniu nauczycieli, którzy mogliby mu służyć za mistrzów w poszukiwaniu prawdy. Znalazł dwóch mędrców,
którzy nauczyli go sztuki medytacji. Jednak Gautama wciąż nie czuł się w pełni usatysfakcjonowany i postanowił prze-
nieść się do Urubilwa (Uruwela), gdzie zamieszkał w pięknym gaju. Tam poznał pięciu towarzyszy, razem z którymi
poddał się surowej ascezie i skrajnemu umartwieniu. Według pewnego przekazu Gautama ślubował pościć, aż poczuje
kręgosłup na brzuchu.
Jedna z legend opowiada, jak pięć lat później Gautama zatrzymał się pod świętym drzewem bodhi. Siedząc w
pozycji lotosu, medytował przez 45 dni, usiłując rozwiązać tajemnicę cierpienia. Gdy poszukiwał odpowiedzi na drę-
czące go pytania, Mara, uosobienie całego zła na świecie, wystawił go na ciężkie pokusy. Kiedy Mara wezwał w końcu
Gautamę, by ten udowodnił swą dobroć, asceta dotknął ręką ziemi, a ta przemówiła, drżąc: „Jam jest jego świadkiem”.
Mara uciekł, pokonany, a Gautama stwierdził, że wreszcie osiągnął nirwanę – ostateczne oświecenie dotyczące natury
świata
–
stan
wiedzy,
wewnętrznego
spokoju
i
uwolnienia
od
wszelkich
pragnień
i
od
samsary
,
czyli
związków
ze
światem
materialnym.
Charakterystyczne dla wizerunków Buddy są wyd-
łużone płatki uszu i szaty książęce – oznaka jego
arystokratycznego pochodzenia. W wieku 29 lat
człowiek, który miał w późniejszych stuleciach
zdobyć miliony wyznawców, odrzucił swe ziemskie
dobra i pozycję społeczną, by praktykować ascezę
w poszukiwaniu prawdy o kondycji ludzkiej.
1
Prawdy i ścieżki
Gautama zdecydował się podążać teraz ścieżką, która biegnąć miała między skrajnościami ascezy i przepychu.
Udał się do Sarnath i podzielił się swą wiedzą o naturze świata oraz sposobach przezwyciężenia problemów ludzkiej
egzystencji z pięcioma towarzyszącymi mu ascetami. Uczył ich i tych, którzy do nich dołączyli, życia według Czterech
Szlachetnych Prawd: całe życie jest cierpieniem, cierpienie spowodowane jest pragnieniami dotyczącymi rzeczy mate-
rialnych, odrzucenie tych pragnień powoduje koniec cierpień, istnieje sposób na spowodowanie wygaśnięcia pragnień.
Ci, którzy prawdziwie zrozumieli jego nauki, mieli ostatecznie osiągnąć nirwanę.
Żeby osiągnąć nirwanę, Gautama radził uczniom podążać Ośmioraką Ścieżką – powinni utrzymywać zrówno-
ważone poglądy, mieć dobre intencje, mówić z namysłem, zachowywać się poprawnie, żyć uczciwie, przykładać się do
pracy, być sprawiedliwi oraz osiągnąć zdolność pełnej koncentracji. Poruszając się tą ścieżką, można wygasić wszelkie
pragnienia i żądze i osiągnąć wybawienie od cierpienia.
Późniejsza działalność
Większość z pozostałych lat życia Budda spędził, działając jako nauczyciel wędrowny na równinach położo-
nych wzdłuż Gangesu. Zgromadził wielu uczniów i założył pierwszą wspólnotę buddyjską – Sanghę. Udzielał pouczeń
dotyczących etyki. Wrócił nawet do domu rodzinnego, by nawracać bliskich i dwór królewski. Jego macocha, Pradża-
pati Gautami, przejęta jego nauką, zalożyła pierwszą żeńską wspólnotę.
W X wieku naszej ery buddyzm rozprzestrzenił się z
Nepalu na wschód. W Chinach i innych krajach re-
gionu powstawały dzieła związane z życiem Buddy, ta-
kie jak to przedstawiające Buddę na koniu.
Testament Buddy
W roku 483 p.n.e. Budda przebywał w wiosce
Peluwa, gdzie poważnie zachorował. Choć wydawało się,
że wraca do zdrowia, czuł już zbliżającą się śmierć i za-
czął wydawać ostatnie dyspozycje i głosić nauki. Wresz-
cie udał się do innej wsi – Pawa, gdzie ugościł go miejs-
cowy kowal. Uczta stała się bezpośrednią przyczyną
śmierci Siddharthy.
Ostatnie godziny życia spędził w gaju nad rzeką,
gdzie leżąc na prawym boku między dwoma drzewami
miał, według przekazów, wyszeptać słowa: „Zapracujcie
na swoje zbawienie gorliwością”. Buddyści wierzą, że w
momencie śmierci, którą określa się mianem
parnirvana
,
osiągnął całkowitą nirwanę będącą wyzwoleniem z cyklu
odradzania się w kolejnych wcieleniach i zamkniętego
kręgu cierpienia.
Po śmierci Gautamy buddyzm stopniowo się
rozszerzał na cały subkontynent indyjski. Już w III wieku
p.n.e. na obszarze od Himalajów do przylądka Komoryn
stał się religią dominującą. Zaczęło powstawać wiele le-
gend o wspaniałych czynach Siddharthy, które weszły do
tradycji buddyjskiej, opowiadano o jego nadprzyrodzo-
nych zdolnościach i symbolach władzy. Pojawiły się po-
dania o jego heroicznych wyczynach w poprzednich
wcieleniach, a wśród zwolenników jego nauk szybko
wykształcił się kult jego osoby.
Świątynie buddyjskie w jaskiniach Ellora na północny
wschód od Bombaju. Powstały one w VII i VIII wieku
naszej ery, gdy muzułmanie i braminiści starali się
wykorzenić buddyzm z Indii.
2
Dwie szkoły
Mniej więcej w tym czasie uczniowie Buddy podzielili się na dwie szkoły. Konserwatywna therawada rozpa-
trywała go jako postać historyczną, a w doktrynie zwanej mahajaną Buddę uważa się za ziemskie wcielenie już oświe-
conego odwiecznego Buddy.
W VII i VIII wieku naszej ery buddystów prześladowali systematycznie braminiści, a potem z większej części
obszaru Indii wyparli ich najeźdźcy muzułmańscy. Jednakże buddyzm nie stracił silnej pozycji w górzystym Nepalu,
skąd rozprzestrzenił się do Tybetu, na Cejlon, do Birmy, na Tajwan, do Tajlandii, Chin, Korei i Japonii.
Czy wiesz, że...
Współczesny Buddyzm
Imię Budda znaczy „Oświecony”. Siddhartha
Gautama znany jest także pod imionami Śakjamuni,
co oznacza „Mędrzec z rodu Śiakja” i Bodhisattva,
czyli „Kroczący drogą ku oświeceniu”.
Obecnie na świecie żyje około 300 milionów
wyznawców buddyzmu. Liczba ta stanowi jedynie war-
tość szacunkową, ze względu na brak dokładnych da-
nych na temat buddystów w Chinach. Na Wschodzie
buddyzm uważany jest za doktrynę, która nie przeszka-
dza w uczestnictwie w praktykach i obrzędach konfu-
cjańskich, hinduistycznych, szintoistycznych czy tao-
istycznych. Wiadomo, że w pozostałych krajach świata
żyje ich około 200 milionów.
Z
buddyzmu
pierwotnego
wyodrębniły
się
dwa
podstawowe kierunki – hinajana (mały wóz), popularna
w Sri Lance, Birmie, Tajlandii i Kambodży oraz
mahajana (wielki wóz), której wyznawcy zamieszkują
Chiny, Japonię, Wietnam i Koreę. Mahajana charak-
teryzuje się różnorodnymi wierzeniami i praktykami
religijnymi. Do ciekawszych sekt należą chan i inne
formy zen, które czerpią wiele również z pozabud-
dyjskiej tradycji myśli filozoficznej Chin i Japonii.
Buddy nie czci się jako boga, jednak oddaje
się cześć jego posągom, wokół których skupiają się
praktyki religijne buddystów i które rozpowszechnio-
ne są na całym obszarze panowania buddyzmu. Na
posągach tych Siddhartha przedstawiany jest często z
wydłużonymi płatkami uszu, z których zwisa biżute-
ria. Na jego głowie znajduje się kok, który symbolizu-
je mądrość i światło wewnętrzne. Czasami ręka po-
sągu dotyka ziemi, by przypomnieć walkę Buddy z
Marą, uosobieniem zła. Na innych posągach Budda
leży na boku, w pozycji, którą, według przekazu,
przyjął bezpośrednio przed śmiercią.
Podobnie buddyzm tybetański łączy filozofię mahajany z innymi starszymi, rdzennie tybetańskimi wierzeniami. Maha-
jana uformowała się około I wieku na terenie Indii jako bardziej liberalna interpretacja nauk Buddy. Nazwa „wielki
wóz” pochodzi z przypowieści odnalezionej w tekstach religijnych, ma też odzwierciedlać rzekomą wyższość tego
kierunku buddyzmu nad innymi i fakt, że jej wyznawcy mogą pochodzić z różnych warstw społecznych i nie muszą być
zakonnikami (zakony jako miejsca wewnętrznego doskonalenia są ważnym elementem hinajany). Mahajana uczy, że
nie istnieje tylko jeden Budda. Na przestrzeni wieków pojawiło się i będzie pojawiać wiele wcieleń jego wiecznej
istoty, niejako kolejnych buddów, którzy mają przyczynić się do zbawienia ludzkości, uwolnienia ludzi z cyklu istnie-
nia i cierpienia.
W hinajanie każdy człowiek może stać się istotą doskonałą, czyli arhantem, w lańcuchu wcieleń, jeśli postępu-
je zgodnie z naukami Buddy. W mahajanie to wyzwolenie możliwe jest dzięki bodhisattwom – żyjącym lub niebiań-
skim istotom, które dostąpiły oświecenia, ale porzuciły stan ostatecznej nirwany po to, by pomagać innym istotom osią-
gnąć oświecenie. To poświęcenie dla dobra ogółu pozwala wyznawcom mahajany głosić wyższość nad innymi formami
buddyzmu.
Ekspansja Buddyzmu
Od mniej więcej II wieku n.e. wzdłuż szlaków handlowych z północnych Indii buddyzm zaczął przenikać do
Chin. Z Chin buddyzm przywędrował do Korei, a stamtąd do Japonii. Zarówno Chiny, jak i Japonia posiadały sięgające
bardzo odległych czasów tradycje religijne (taoizm w Chinach i szintoizm w Japonii) zupełnie niepodobne do nauk
buddyzmu. Buddyzm nie mógł jednak rozwijać się w oderwaniu od tych lokalnych religii. Stąd obecnie w chińskim i
japońskim buddyzmie można wyśledzić wiele elementów wcześniejszych praktyk religijnych.
3
Buddyzm tybetański
Trzeci kierunek buddyzmu, wadżarjana (diamentowy wóz) powstał w Indiach, najprawdopodobniej w VII
wieku i wkrótce dotarł do Tybetu, gdzie rozwinął się i wkrótce stał się odmianą dominującą. Jest to mistyczna forma
buddyzmu. Wielkie znaczenie mają w niej mistyczne praktyki i modlitwy prowadzące do oświecenia. Należą do nich
mantry, tantry i mandale. Mantra to mistyczna formuła powtarzana w nieskończoność. Najsłynniejszą mantrą jest Om
mani
padmi bum
, co w wolnym tłumaczeniu znaczy „Niech żyje klejnot w lotosie”. Tantry to obrzędy, w których zna-
czenie wyrażane jest również za pomocą ciała, a mandale to geometryczne diagramy przedstawiające kosmos i panu-
jące w nim relacje. W buddyzmie tybetańskim istnieje wiele sekt, z których największa jest sekta tak zwanych „żółtych
czapek”. Jej przywódcą jest dalajlama – kolejne wcielenie bodhisattwy Awalokiteśwary - wcielenia litości. Kiedy umie-
ra dalajlama, mnisi szukają jego kolejnego wcielenia wśród małych dzieci.
Medytacje
Medytacje rozpowszechniły się zwłaszcza w chińskiej szkole chan i japońskiej zen. Według tych szkół, dzięki
długotrwałej medytacji możliwe jest osiągnięcie stanu oświecenia. Medytacja jest pozaracjonalna, jednym z jej elemen-
tów jest oczyszczenie umysłu z myśli, czasami jednak stosuje się metodę kontemplacji zagadek albo paradoksów, czyli
tzw. koanów. Jednym z najbardziej znanych koanów jest zdanie: „jaki dźwięk rozbrzmiewa, kiedy się klaszcze jedną
ręką?!”.
4
[ Pobierz całość w formacie PDF ]